Kontinental intellekt

Аналитик ҳисоб счётлар эса хўжалик маблағлари ва уларнинг манбалари ҳақидаги маълумотларни алоҳида турлари бўйича, аниқ кўрсаткичлар орқали ифодалайди. Яъни, синтетик счётлардаги ёзувларни турлари бўйича таркибий қисмларга бўлиб ўрганувчи счётлар аналитик счётлар деб айтилади.
Аналитик ҳисоб счётлари миқдори у қўлланаётган корхона, ташкилот ва муассасанинг иқтисодиётнинг қайси тармоғида эканлиги, уларнинг фаолияти катта ёки кичиклигига боғлиқ бўлади. Қуйидаги мисоллар орқали синтетик ва аналитик счётларни бир-биридан фарқи ва шу билан бирга уларни ўзаро боғлиқлигини кўриб ўтамиз.
Мисол учун “Ёқилғилар счёти”ни олайлик:
Бошланғич қолдиғи 5000000 сўм, ой давомида киримга қабул қилинган ёқилғилар суммаси 1456000 сўм;
Мисолимиздан кўриниб турибдики, киримга қабул қилинган ёқилғилар суммаси пулда ифодаланган, лекин “Ёқилғилар” счётида унинг миқдори, ассортименти, бир бирлик маҳсулот баҳоси кўрсатилмади. Чунки, юқорида синтетик счётларда маблағлар ҳаракати фақат пулда ҳисобга олинишини таъкидлаган эдик.
Хўжалик юритувчи субъектлар фаолиятида маблағларнинг ҳар бир турининг ҳаракати алоҳида ўрганилиши лозим, чунки уларни ҳаракатини тўғри ташкил қилиш биринчидан, тегишли маблағга бўлган талабни аниқлаш бўлса, иккинчидан уларнинг турлари бўйича мулкнинг бут сақланиши устидан назорат қилиш учун етарли маълумот олишдир.
Аналитик ҳисоб ёрдамида мол-мулк ва уларнинг манбалари турлари бўйича ўрганиш учун асос яратилади. Аналитик ҳисоб маҳсулот турлари бўйича алоҳида-алоҳида юритилади ва бунинг учун махсус аналитик карточкалардан фойдаланилади. Аналитик карточканинг тузилишини юқоридаги мисол шартларидан фойдаланиб қуйидагича кўринишдаги жадвални келтирамиз:
1030–“Ёқилғилар” счёти бўйича
Аналитик счёт коди: 1031
Маҳсулот номи: Бензин А-80
Баҳоси: 1040 сўм
Ўлчов бирлиги: литр

№