|
Asosiy qism
Konservalash sanoatining ahamiyati.
Meva-sabzavot konservalari — meva va sabzavotlarga turli usullarda ishlov berish yuli bilan tayyorlanadigan konservalar. Meva konservalari: shakar qoʻshib konservalangan yangi rezavor mevalar yoki ulardan tayyorlangan kompotlar, pyure, sharbatlar , murabbo va boshqa Shuningdek, muzlatilgan mevalar, rezavor mevalar ham meva konservalariga kiradi. Sabzavot konservalari: toʻgʻrab yoki butun holida konservalangan sabzavotlar (sabzi, lavlagi, gulkaram, koʻk noxat, pomidor, bodring , shirin ju-hori va b); sharbatlar (sabzi, pomidor, lavlagi sharbatlari), quyuklashtirilgan pomidor mahsulotlari — pasta, souslar; usimlik moyida qovurilgan baklajon, sabzi, kabachki, pi-yozdan tayyorlangan gazaklar; marinadlangan, tuzlangan, sabzavotlar.
Bolarlar isteʼmoli uchun konservalar pyuresimon va mayda toʻgʻralgan holda, parhez konservalar biron bir kasalliklari boʻlgan shaxslar isteʼmoli uchun maxsus retsept boʻyicha tayyorlanadi. Qoʻziqorindan tayyorlangan konservalar ham sabzavot konservalariga kiradi.
0‘zbekiston Respublikasining istiqloli oziq-ovqat sanoatida h a m ju d a kata ijobiy o'zgarishlarning bo'lishiga, tez aynuvchan xom ashyoni qayta ishlashning yangi, zam onaviy texnika va texnologiyasining kirib kelishiga, ishlab chiqarish unum dorligini qism an oshirishga, m ahsulotlam ing yuqori sifatli va yuqori estetik did bilan huijatlashtirilgan h o ld a ishlab chiqarish va yuksak m adaniy ish sharoitlarini yaratilishiga sabab b o 'ld i.
Xalqni yuqori sifa tli oziq -ovqat mahsulotlari bilan t a ’m in la s h da konservalash sanoatining ham alohida o‘zo‘mi bor. U xalqni yilning m uayyan muddatlarida sifatli oziq-ovqat m ahsulotlari bilan ta ’m inlash im konini beradi.
Oziq-ovqat m ahsulotlari ishlab chiqarish u n u m dorligini y an ad a oshirish, tayyor mahsulot sifatini yanada yaxshilash, tayyor konserva m ahsulotlarining assortim ent sonini oshirish konservalash sanoati oldidagi m uam m olardan biri hisoblanadi.
Qishloq xo'jalik m ahsulotlarini iste’mol qilish boshlangandan buyon insonlar uni saqlash va qayta ishlash bilan shug'ullanib kelishgan. Yetishtirilgan m ahsulotlarni nes-nobud qilm asdan ham da sifatini pasaytirm asdan saqlash, undan unum li foydalanish qadim dan inson ehtiyojlaridan biri bo'lgan. Ko'chm anchi xalqlar ham yig'ilgan meva-sabzavotlarni va urug'larni saqlash uchun yerto'lalardan foydalanishgan. Ayniqsa, xalqlar o'troq bo'lib yashay boshlagan paytdan ortiqcha oziq-ovqat mahsulotlarini saqlash to'g'risida o'ylay boshlashgan.
0‘simlik xom ashyosining turli-tum anligi, xom ashyo bazasining kattaligi va ularni qayta ishlash usullarining ko'pligi turli xildagi konservalangan m ahsulotlar olish im konini beradi.
Xom ashyoni qayta ishlash texnologik jarayonlarini bir necha guruhga birlashtirish mumkin: — mexanik usullar — xom ashyoni navlash, yuvish, tozalash, va m aydalash jarayonlarini; — term ik usullar esa qizdirish, blanshirlash, pishirish, jazlash, qovurish, qaynatib quyiltirish (konsentrlash) va sovutish jarayonlarini birlashtiradi. Birinchi usulda xomashyo o ‘z shaklini, holatini o ‘zgartirsa, ikkinchi usulda boshlang‘ich xom ashyodan organoleptik kolrsatkichlari bo'yicha tubdan farq qiladigan m ahsulot olinadi.
Konservalash sanoatida, ayniqsa tayyor m ahsulotni qadoqlash, eksgausterlash, qopqoqlar bilan idish og‘zini m ustahkam qilib berkitish, sterillash va pasterillashjarayonlari m uhim o‘rin tutadi. Bir yoki boshqa turdagi konservalangan m ahsulot olish texnologiyasi xom ashyoga harorati va davomiyligi bo'yicha turlicha bo'lgan ishlovlar berish jarayonlarini o 'z ichiga qam rab oladi.
Umumiy texnologik jarayonlarning to'g'ri tashkil etilishi va olib borilishi
o 'z tarkibida yuqori darajada ozuqaviy m oddalarni saqlab qolgan, sifatli tayyor
m ahsulot olish yoki mahsulot tarkibida boradigan biokimyoviy jarayonlarning
to'g'ri yo'naltirish im onini beradi. Konservalangan mahsulotlar ishlab chiqarish sanoatining barcha jarayonlari korxonaning asosiy sexlarida, yordam chi sexlar bilan ham korlikda olib boriladi.
Mevalarni qayta ishlovchi коrxonalar yoki sexlar maxsus tipdagi loyihalar bo'yicha aniq bir quvvatda quriladi. Masalan: yangi mevani tez m uzlatishga mo'Ijallangan sexi bo'lgan, m uzlatilgan mevalarni joylaydigan va saqlaydigan quvvati mavsumiga 300 tonna bo'lgan sovuqxona T 704-I-I7I-84 tipidagi loyiha asosida quriladi. 1, 2 va 3 million shartli banka konserva m ahsuloti ishlab chiqarishga mo'ljallangan, birdaniga kompotlar, marinadlar, sharbatlar, murabbolar va boshqa turdagi konservalar ishlab chiqara oladigan zavodlar ham maxsus tipdagi loyihaasosidaqurilgan.
Sharbat ekstraktlari ishlab chiqarishga m o'ljallangan korxonalarning ishlab chiqarish unum dorligi qariyb 150 tonna (olm a bo'yicha) gacha etdi. Bir yilda 2033,5 tonna xom ashyoni, shundan: 724 tonna olm a, 242,2 tonna olxo'ri, 66,7 tonna shaftoli, 115,2 to n n a gilos va olcha, 262,4 tonna nok va 620 tonna pom idorni qayta ishlaydigan korxonalar ham maxsus loyihalar asosida quriladi.
Meva va sabzavotlarni qayta ishlaydigan korxonalar asosiy va yordam chi sexlardan tashkil topadi. Asosiy sexlarga konserva mahsuloti ishlab chiqaradigan sexlar kiradi. Bu sexlarda barcha texnologik jarayonlam i (yuvish, navlash, xom ashyoni tozalash, presslash, idishlarga qo'yish, qadoqlash, sterillash va hokazo) bajaruvchi jihozlar va uskunalar ketma-ket ravishda o'rnatilgan bo'ladi.
Korxonada asosiy rolni laboratoriya bajaradi, ya’ni korxonada texnologik, kimyoviy, bakteriologik va sanitar tekshiruv ishlarini olib boradi.
Yordam chi sexlarga xom ashyo saqlanadigan om borlar, tayyor m ahsulotlarni yorliqlab yashiklarga joylaydigan fabrikat, tunuka idishlari ishlab chiqarish, jihoz va qurilm alarni ta ’mirlash va hokazo sexlar kiradi.
Korxona hududida ayrim yarim tayyor m ahsulotlarni uzoq vaqt saqlab, korxonaning ish mavsumini uzaytirish uchun katta hajm dagi idishlar (rezervuarlar, sisternalar va tanklar) maydoni ham bo'ladi. Tayyor m ahsulotlar saqlanadigan om borlar m ahsulot eng k o 'p ishlab chiqariladigan 2 oylik mahsulotni 75% ini qabul qila oladigan qilib quriladi. Bu omborlarda konserva mahsulotlari to savdoga chiqarilgunga qadar saqlanadi. Bundan tashqari, asosiy va yordamchi materiallarni (shakar, kimyoviy konservantlar, tuz va hokazo) saqlaydigan om borlar, yoqilg'i, ammiak va shunga o'xshash siqilgan gazlarni saqlash uchun joylar, sozlovchi-m exanik ustaxonalar, elektr va avtokaralar saqlanuvchi va sozlovchi ustaxonalar, bug' ishlab chiqaruvchi qozonxonalar yordamchi sexlarga kiradi va korxona hududida joylashgan bo'ladi. Asosiy sanoat korpusi yonida maishiy xizmat va ma’muriy boshqarish binosi bo'ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
