Konfransinin

DƏNİZ QAZKONDENSAT YATAQLARINDA NƏQLƏ 

HAZIRLANAN QAZIN  

EFFEKTİVLİYİNİN ARTIRILMASI. 

 

Magistr:                                                      Elmi rəhbər: 

Süleymanov Süleyman Əliağa  oğlu          Dos. G.İ.İmanova 

M-II kurs, qrup A2137  

 

Dənizdə  hasil  olunan  qaz  və  qaz-kondensatının  əldə 

olunması,  toplanması,  hazırlanması  və  nəqli  çətin  şəraitdə 

həyata  keçirilir.  Yüksək  təzyiqli  qaz  boru  kəmərləri  dənizin 

dibi  ilə  çox  çətin  yollardan  keçir.  Platformalar  arası  məsafə 

1.5-3.0 km, diametri 300 mm, dərinliyi isə 30-100 m olur. 

---

46 

 

Yuxarıda 

göstərildiyi 

kimi, 

əldə 

olunan 

qaz 

kondensatının tərkibində 16-18% parafinli maddələr var. 

Bu  maddələrin  qalıqları  qazın  daşınması  zamanı daima 

müşahidə  olunur  və  bu,  metanol  sərfiyyatı  normasının 

artırılmasına güclü təsir göstərir. Metanol sərfiyyatı normasının 

hesablanması  üçün  metanolun  parafinli  maddələrdə  həllolma 

qabiliyyətini  nəzərə  almaq  lazımdır.  Hesablanma  zamanı 

sənaye  standartlarının  tələblərinə  cavab  verən  ən  müasir 

üsullardan istifadə olunur.  

Əvvəlcə  su  buxarının  qaz  fazasında  mənimsənilməsi 

üçün  nəmin  miqdarından  və  qaz  axınında  olan  yeni  və  emal 

edilmiş  metanolun  konsentrasiyasından  asılı  olan  metanol 

sərfiyyatını tapırıq.  

Hesablanma aşağıdakı formulaya əsasən aparılır: 

               

 

 

 

          

     

                  (1) 

Burada  W

1 

,W

2

-  metanol  əlavə  olunmazdan  qabaq  və 

sonra qaz fazasında su buxarının miqdarı, kq/m

3

; 

C

1

  ,  C

2

  –  qaz  axınında  olan  yeni  və  emal  edilmiş 

metanolun konsentrasiyası, % kütlə; 

   –suyun  çəkisinin  konsentrasiyasına  görə  qazın 

doyumluluğu təmin edən qazdakı metanolun tərkibinin nisbəti. 

Qeyd  edək  ki,  əldə  olunan  qazın  hər  m

3 

–də  müəyyən 

təzyiq  və  temperaturlarda  suyun  miqdarını  tapmaq  üçün 

nomoqramdan  istifadə  olunur.  Bu  nomoqrama  əsasən,  qazın 

sıxlığı, təzyiqi və temperaturunu bilməklə onun nəm tərkibinin 

balansını müəyyən etmək olar.  

Texnoloji 

prosesdə 

hidrat 

formalaşmasının 

temperaturunun  azaldılması  (

  )  istifadə  olunan  metanolun 

konsentrasiyasından asılıdır.  

Qazın  təzyiq  və  temperaturunun  əhəmiyyətini  bilərək 

aşağıdakı  formulaya  əsasən  doymuş  metanol  məhlulunun 

konsentrasiyasından  asılı  olaraq  hidrat  formalaşmasının 

temperaturunun azaldılmasını müəyyənləşdirmək olar: 

---

47 

 

 

 

    

    

      

        

 

 

(2) 

Burada  C

2

  –  emal  edilmiş  metanolun  məhlulda 

konsentrasiyası, % kütlə; 

M – metanolun molekulyar çəkisi, ş.v.; 

K – metanol sabitinin əmsalı, K=1220; 

D

   –  hidrat  formalaşmasının  balans  temperaturunun 

azaldılması, ˚C. 

Müəyyən 

olunmuşdur 

ki, 

qazın 

termodinamik 

parametrləri  (P,  T)  hidrat  formalaşmasının  şərtlərinə  uyğun 

gəlir. 

Bu  zaman,  qaz  hidratı  temperaturunun  azaldılması 

aşağıdakı düstura əsasən müəyyən edilir: 

   

 

    

   

   

   

   

   

 

 

(3) 

Burada 

 

    

  -  hidrat  formalaşması  temperaturunun 

azaldılması, ˚C; 

 

   

 – başlanğıc nöqtədə qaz hidratının ilkin temperaturu, 

˚C; 

 

   

 -  qazın hesablanmış nöqtələrindəki temperaturu, ˚C.