qazib oluvchi konlarda portlatishli maydalash eng ko‘p
(8.1.1-bo‘limga qarang),
va kam hollarda mexanik maydalash
( 8.1.2-bo‘limga qarang)
qo‘llaniladi
.
Portlatib maydalashda ishchi jarayonlardan biri burg‘ilash hisoblanadi
(8.1-bo‘limga qarang).
SHpurlarni burg‘ilash uchun perforatorlar va o‘ziyurar
burg‘ilash qurilmalari, quduqlarni burg‘ilash uchun og‘ir turdagi –
perforatorlar, ko‘chma va o‘ziyurar burg‘ilash qurilmalari qo‘llaniladi.
Perforatorlar dastaki, teleskopli va kolonkali - burg‘ilash mashinalari
zarbli-burilishli yoki zarbli-aylanma harakatli
(8.1-bo‘limga qarang).
Burg‘ilash
burg‘ilash shtangi orqali burg‘ilash koronkasiga beriladigan
massivli porshen
zarblari energiyasi hisobiga amalga oshiriladi. Porshen siqiq havo bosimi ostida
yoki yuqori bosimli suyuqlik ostida qaytarma-ilgarilanma harakatni amalga
oshiradi.
PR turidagi dastaki perforatorlar
(8. 1a, 8.2.a-rasmlar)
30-55 mm. diametrli
2-3 m (ba’zan 5 m.gacha) chuqurlikdagi gorizontal,
qiya va pasayuvchi
shpurlarni burg‘ilash uchun qo‘llaniladi.
Dastaki perforatorlar massasi 20-25 kg tashkil etganligi uchun ular bilan
pnevmosaqlagichdan foydalanib shpurlar burg‘ilanadi. Ular surilma shtokli
silindrlardan iborat va siqiq havoda ishlaydi. Pnevmosaqlagichlar perforatorning
tayanchi uchun va shpur tomonga unga qo‘shimcha
bosim yaratish uchun
mo‘ljallangan.
8.1-rasm. Burg‘ilash sxemasi: a – dastaki perforator bilan; b - teleskopli perforator bilan; v -
kolonkali perforator bilan: I – zarbli-burilmali mexanizm; 2 - burg‘ilash shtangi; 3 - burg‘ilash
koronkasi; 4 – pnevmosaqlagich yoki pnevmopodatchik; 5 – zarbli-aylanma mexanizm; 6 –
beruvchi qurilma;
7 -
tirgakli kolonka.
30-48 kg massali PT turidagi teleskopli perforatorlar
(8.1.6-rasm)
ko‘tarilma
shpurlarni yoki 10-15 m gacha chuqurlikdagi 42-85 mm diametrli quduqlarni
burg‘ilash
uchun xizmat qiladi, bunda pnevmopodatchik pastdan joylashgan.
Pnevmopodatchik tuzilishi va vazifasi bo‘yicha pnevmosaqlagichga o‘xshash,
lekin u perforator bilan qattiq mahkamlangan, uning og‘irligini to‘liq qabul
qiladi va o‘zi burg‘ilash koronkasiga bosimli kuchlanish yaratadi. SHuning uchun
dastaki perforatorlardan farqli ravishda, teleskopli perforator burg‘ilangandan
so‘ng (shpurlarni burg‘ilash boshlanishi) bir nechta
shunday perforatorlarga
xizmat ko‘rsatuvchi burg‘ilovchi ishtirokisiz avtomatik tarzda ishlashi mumkin.
PK turidagi kolonkali perforatorlar
(8.1.v, 8.2.6-rasmlar)
- 50-75 kg
massali quvvatli burg‘ilash mashinalari, -25 m. gacha chuqurlikdagi 52-85 mm
diametrli quduqlarni burg‘ilash uchun mo‘ljallangan. Ular lahim asosi va shipi
o‘rtasida mahkamlanadigan tirgakli kolonkalarga o‘rnatiladi (nomlanishi
shundan kelib chiqqan). Burg‘ilash koronkasining
qazish joyiga kerakli
bosimini beruvchi qurilma (odatda, zanjirli) ta’minlaydi, burg‘ilash
koronkasining aylanishini maxsus, mustaqil aylantirgich ta’minlaydi,
shuning uchun kolonkali perforatorlar zarbli-aylanma harakatli burg‘ilash
mashinalaridan tashkil topgan.
8.2-rasm. Burg‘ilash: a
-
dastaki perforator bilan; b
-
teleskopli perforator bilan.
O‘ziyurar burg‘ilash qurilmalari – relsli, gusenitsali yoki g‘ildirakli
yurishdagi o‘ziyurar agregatlar. YUrish yuritmasi - pnevmatik, elektrli yoki
dizelli.
Er ostidan qazib olinadigan foydali qazilmalar
hajmi va miqdorining
oshishi mos ravishda burg‘ilash hajmining ortishiga olib keladi, shuning uchun
dastaki va ko‘chma perforatorlardan, shuningdek, relsli yoki gusenitsali
yurishdagi kam harakatli qurilmalardan foydalanish samarasiz bo‘lib qoldi.
SHunga bog‘liq holda, XX asrning oxirgi choragida konlarda g‘ildirakli
yurishdagi o‘ziyurar jihozlar keng qo‘llana boshlandi
Do'stlaringiz bilan baham: