Kon mashinalari va komplekslari haqida ma’lumotlar reja: Ruda va jinslarni maydalash uchun jihozlar

---

MA’RUZA-8 
 
KON MASHINALARI VA KOMPLEKSLARI HAQIDA MA’LUMOTLAR
 
Reja: 
1.Ruda va jinslarni maydalash uchun jihozlar 
2.YUklash-etkazish jihozlari 
3.Qazish va kovlab borish ishlari uchun yordamchi jihozlar 
4.Tashish mashinalari va komplekslari 
5. Ko‘chmas mashinalar va komplekslar 
Kon ishlarini amalga oshirishda barcha asosiy va ko‘pgina yordamchi 
ishlab chiqarish jarayonlari turli kon ishlari va komplekslardan foydalanish 
bilan bajariladi. 
Rudalarni er ostida qazib olishda qo‘llaniladigan kon mashinalarini va 
jihozlarning har xil turlarini o‘zlarining ishlab chiqarish vazifalariga ko‘ra 
asosiy ishlab chiqarish jarayonlari tasnifiga mos keluvchi uchta sinfga bo‘lish 
mumkin 
( 8.4-bo‘limga qarang):
•
rudalar va bo‘sh jinslarni qazib olish uchun kon mashinalari va
komplekslari; lahimlarni o‘tkazishda va qazib olishda foydalaniladi va ruda 
va 
jinslarni 
maydalash, 
nogabaritni 
ikkilamchi 
maydalash, 
tashish 
vositalariga kon massasini yuklash va etkazish jihozlarini, shuningdek, 
yordamchi ishlar mashinalari va jihozlarini o‘z ichiga oladi; 
•
ruda va jinslarni er ostida tashish uchun kon mashinalari va jihozlar; 
•
ruda va jinslarni yuzaga ko‘tarish, suv chiqarib tashlash va 
ventilyasiya uchun ko‘chmas mashinalar va komplekslar. 
Kon mashinalarini harakatga keltirish uchun energiyaning har xil turlaridan 
foydalaniladi. Eng ko‘p tarqalganlari pnevmatik va elektr yuritmalar. Pnevmatik 
yuritma (siqiq havoli) elektrlidan ko‘ra xavfsiz, biroq, siqiq havoni quvurlar 
bo‘ylab etkazish katta talafotlar bilan birga kechadi va uni amalga oshirish ham 
elektroenergiyani etkazilishini ta’minlashdan qiyindir. Bir xil o‘lchamlarda
pnevmatik dvigatellar elektrliga qaraganda kam quvvatga ega.
Dizel yuritmali mashinalar keng qo‘llaniladi. Bunda avtonomlik 
(mustaqillik), mashinalarning ancha tez harakatlanishi ta’minlanadi. Biroq,
dizelli yuritmadan foydalanish chiqindi gazlarni zararli aralashmalardan 
tozalashni va ish joylarini kuchli shamollatishni talab etadi, bu er osti lahimlari 
ko‘ndalang kesimlari maydonining ortishiga olib keladi.
Asosan, shpurlarni, quduqlarni burg‘ilash va kon mashinalari ishchi 
organlarini boshqarish uchun gidroyuritma (kuchli bosim ostida suyuqlik 
energiyasidan foydalanish) keng qo‘llanilishga egadir. Gidroyuritmadan
foydalanib burg‘ilashda mashinalar unumdorligini keskin oshiradi, ishlab 
chiqarish jarayonlarini to‘liq mexanizatsiyalash va qisman avtomatlashtirish 
uchun asos yaratadi, lekin xizmat ko‘rsatishda ishchilardan yuqori darajada 
kasbiy tayyorgarlikni talab etadi.