Kompyuter tarmoqlari (Oraliq)

Ochiq tizimlarning tashkil etilishi.
Etalon modelga muvofiq hisoblash tarmog‘i taqsimlangan axborot hisoblash muhiti
sifatida taqdim etiladi. Ushbu muhit vertikal bo‘yicha har biri axborot hisoblash muhiti asosiy
vazifalardan birini bajaruvchi qator mantiqiy pog‘onalarga bo‘linadi. Gorizontal ravishda esa u
ISO ochiq tizimi qurilishi talablari va standartlariga javob bera oladigan, ochiq tizim deb
ataluvchi lokal qismga bo‘linadi.
“Ochiq tizimlar o‘zaro bog‘lanishi” (OSI- Open System
Interconnection) atamasi tizimlar orasidagi ma'lumot uzatish jarayonlariga tegishlidir, ya'ni
hamkorlikda foydalaniladigan standartlarni ishlatishlari tufayli bir – birlari uchun tizimlar
ochiqdir.
Ochiq tizimlarining tavsiflari va vositalarini aniqlaydigan konseptual asosi sifatida OSI etalon
modeli ishlatiladi. U ochiq tizimlarning turli ishlab chiqaruvchilar tomonidan tavsiya etilgan
tizimlarning bir tarmoqda ishlashini ta'minlovchi o‘zaro bog‘lanishini aniqlaydi va
kuyidagilarni muvofiqlashtiradi:
¢ •
qo‘llanish jarayonlarning o‘zaro bog‘lanishini;
¢ •
ma'lumotlarni taqdim etish shakllarini;

---

¢ •
ma'lumotlar saqlanilishi bir xilligini;
¢ •
tarmoq resurslarini boshqarish;
¢ •
ma'lumotlar xavfsizligi va axborot himoyasini;
¢ •
dasturlar va texnik vositalarning tashhisini.
Fizikaviy pog‘ona
(Physical Layer) fizikaviy kanallar (koaksial kabel, mis kabel, optik-tolali
kabel yoki radiomuhit) orqali bitlar ketma-ketligi bilan ish olib boradi. Ushbu pog‘onaga
ma'lumotlar uzatish fizikaviy muhitlarining, misol uchun, o‘tqazish polosasi, shovqindan
himoya, so‘nish kabi tavsiflari aloqador. Fizikaviy pog‘onaning vazifalarini tarmoqqa ulangan
barcha qurilmalar amalga oshiradi va fizikaviy muhit orqali bog‘lanish tashkil etilishini
ta'minlaydi.
Kanal pog‘onasi
(Data Link Layer) vazifalariga uzatish muhitining layoqatligini
tekshirish (fizik muhit bir necha foydalanuvchilar bilan band bo‘lishi mumkin), xatoliklarni
aniqlash va korreksiyalash mexanizmlarini yo‘lga qo‘yishdir. Buning uchun kanal pog‘onasida
bitlar ketma-ketligi kadrlar deb nomlanuvchi to‘plamlarga birlashtiriladi. Kanal pog‘onasi har
bir kadrni uzatishning to‘g‘riligini ta'minlaydi, ajratish uchun uni bitlarning maxsus
ketma-ketligi bilan o‘raydi, shuningdek nazorat ketma-ketligini kadrga qo‘shgan holda
hisoblab chiqaradi.