Kompyuter tarmaqlari haqqinda uliwma túsinikler. 1 Tarmaqlar túrleri arxitekturası

Interaktiv texnologıyalar:

• audio konferenciyalar (audio conferencing);

• video konferenciyalar (video conferencing);

• jumıs stolıdaǵı video konferenciyalar (desktop video conferencing);

• elektron konferenciyalar (e-mail, on-line servikes);

• dawıs kommunikaciyaları (voice mail);

• eki tarepleme sputnik baylanıs;

• virtual barlıq (virtual realıty);

Nointeraktiv texnologıyalar:

• basıp shigarılǵan materiallar;

• audio kassetalar;

• video kassetalar;

• bir tarepleme sputnik baylanıs;

• televizior hám radıo kórsetiwler;

• diskete hám CD- ROM lar.

Distant usliniń tómendegi abzalliqları bar:

A) oqıtıwdıń dóretiwshılık ortalıgı. Tómendegi kópǵana usıllar tiykarında oqıtiwshi ılım tálimdi oqıtadı, oqıwshi tekqan berilgen materialdi oqıydi.
B) óz betinshe jumıs alıwshniń imkonıyatı barlıgi. Distant háreketi tiykarında tálim beriw- baslanǵish, órta, universitet, sirtqi-keshki hám máláka asıriw basqishlarıni óz ishine aladı.

C) jumıs jayındaǵı úlken ózgerisler. Distant uslubinda tiykarında tálim beriw turı millionlap adamlarǵa, hámmeden hám islep shiǵarıwdan ajralmasdan tálim alıp atırganı ushın, qolay sharıyat jaratılıp beredi.

D) oqıtiw hám tálim alıwdıń jańa hám ónimli qurallarıi. Statıstik maǵlıwmatlar sonı kórstpekte, distant uslubi tiykarında tálim beriw, islep
shiǵarıwdan ajralǵan halda oqıwlar ushın unamli.

Házirgi kúnde tuwırdan tuwri INTeRNeT tarmaǵınan KIRISIW xizmetin

distant uslubi tiykarında tálim beriw ushın elektron poshtalar, kompyuter konferenciyaları hám maǵlıwmatlarıń elektron bazasıda paydalanıladı.
Xabarlasǵan tezkor kanallardın rawajlanıwi jańa giper media sistemasın berip,
óz ustinde INTERNET tarmaǵınan KIRISIwdıń úsh uslibi tiykarǵi xizmet
jaylastırlǵan hám paydalanıwshınıń interfeysin (baylanısı) janede rawajlanıwina
jardem beredi. Maltikast texnologıyalarıniń, konferenciya qurallarıniń hám
multimedia kompyuterleriniń bolǵanlıǵı baylanısı INTERNET tarmaǵı arqalı
video konferenciyalardı jolǵa qoyıwǵa imkanıyat beredi. Sonday etip, bunday
gigant xabarlasǵan tarmaq oqıwshilardıń distant uslubi tiykarında zamanagóy
bılım alıw jumısları ushın waqqti yáki qay jerde turǵanlıǵına qaramastan keń
sharayat jaratıp beredi.

Video hám audio xabarı menen islewdiń zárurligi maǵlıwmatlardıń

úlken kólemi hám olardıń jetkizip beriwniń joqarǵi tezlik penen baylansli
kóplep mashqalalardı juzege keltirdi. Bul, audio-video xabardıń texnologıyaların
rawajlandırıwshı hám úlken sıǵımdagı jıynawshılar jańa belgisiz
jaratıwdıń baslanıwı boladı.

Multimedia ushın zamanagoy CD-ROM texnologıyalar kórgizbesi birinshi

márte 1987- jılı Sietldaǵı konferenciyada ( Second Microsoft CD-ROM
Conference) bolıp ótedi hám Bul sáne video hám audio xabarlardı tolıq multimedianıń payda bolıwi baslanıwi dep esaplanadı. Multimedia quramı tabıwdıń bunday keyingi qademi CD-I texnologıyası (Compact Disk Interaktive- interaktiv video disklar) boladı, olar kompyuter jardeminde lazerli video- kinopkası basqarıw jolı menen kompakt diskdan xabardı qálegenin tańlawdı shólkemlestiriwge imkan beredi.

Video sistemanıń tiykar bolǵan qánegerlestilgen mikroprocessor bolegi. kiyingi waqıtlarda bulardan hám zamanagoylerin bazarda usınis etpekte;

drayverler (Video Driver, Audio Driver hám RAM Driver hám CDROM Driver) hám bolek bolǵan sistemalar darejesindegi baǵdarlaması interfeys:
Izbe-iz payda bóliwshi audio hám video xabar saqlawshi, magliwmatlardı CD-ROM jardeminde paydalanǵanda tezligi bir tekıslıgeni táminlewshi arnawlı kólemi fayllar; subektiv qabıl qılınǵan jóneltirilgen hám bazı bir joǵaltiwshi yaki buzip kórsetiwshilerge jol qoyıwshi xabarniń turli belgisizleri tiklew
algorıtmleri.
Internet xizmeti túrleri elektron kórsetpe, elektron poshta, telekoferenciya,
fayllardı jetkizip beriw, turaqli atları, Telnet, IRC yáki Chat konferenciya,
maǵlıwmatlardı izlew xizmetleri usınis etiledi.usınday qılıp, usı lekciya Internet
haqqinda tóliq maǵlıwmatlardı beredi hám onnan paydalanıw tiykarların
úyrenledi qolayli keledi. Internet Bul jalgiz standart tiykarında darejesin
kórsetiwshi jahan glabal kompyuter tarmaǵında. Onıń atı tarmaqlar degen
mánini ańlatadı. Ol Aymaqlıq (lokal) kompyuter tarmaqlardı birlesip turıwshı informacion sistema bolıp, óziniń ayriqsha xabar maydanǵa iye bolǵan virtual tóplamnan payda boladı. Internet, oǵan jalǵanǵanda tarmaqqa kiriwshi bárshe kompyuterlerdiń óz-ara maǵlıwmatlar almasıw imkanıyatın jaratıp beredi.
Óziniń kompyuteri arkalı internettiń hár bir qarıydar basqa qala yáki
mámleketke xabar jetkizip beriwi mumkin. Maselen, Vashıngtondagı Kongress
kitapxanasında katalogın kórip shigiwi, Nyu- Yorkdagı Metropolıten muzeydiń
aqırǵi kórgizbesine qoyılǵan pát penen tanısıwi, xalıq-aralıq konferenciyalarda
qatnasıwi, bank mashqalaların ámelge asıriwi hámde basqa mámleketlerde
islewshi tarmaq paydalanıwshıları menen shaxmat oynawı mumkin.
Internet XX ásirdiń eń ulli jańalıqlarınan biri esaplanadı. Usı jańalıq
sebepli jer juzi boylap jayılıp ketgen juz millionlap kompyuterlerdi jalgiz
informacion ortalıqa baylanstiriw imkanıyatı payda boldi.Paydalanwshi diqqat
orayınan dalliytin bolsaq, internet birinshi náwbette tarmaq kilentlerge óz-ara
maǵlıwmatlar almasıw, virtual baylanıs qılıw imkanın jaratıp beriwshi
informacion magıstralar wazıypasın óteydi, ekkinshiden ese onda bar bolgan
maǵlıwmatlar bazası majmuası dunya bılımler omborıni tashkil etadı. Bunnan
tisqarı internet bugungi kúnde dunya birlespesi úyreniwde, marketiń jumısların
shólkemlestiriwde zamanagoy biznesniń eń tiykarǵi qurallarıdan birige aylanıp
barmaqta.
Internet tarmaǵınıń tiykarǵı yasheykaları Bul jeke kompyuterler hám
olardı óz ara barlawshı lokal tarmaqları esaplanadı. Internet baylanıs kompyuterler
ortasında baylanıs órnatılıp qalmastan, balkim kompyuterler gurppasıniń óz ara
birlesiwi imkanında beredi. Eger qandayda bir aymaqliq tarmaq tuwridan tuwri
internetke jalǵanǵan bólsa, ol halda bul jagdayda usı tarmaqtın hár bir jumısi
stanciyası Internetke jalǵanıwi mumkin. Sonıńdayaq, internetke gáresiz turde
jalǵanǵan kompyuterler hám bar. Olardıń ozıne tan kompyuterler (host —
bashı) dep aytiladı. Tarmaq qa jalǵanǵan hár bir kompyuter óz adresine iye hám onıń járdeminde jahanniń qálegen orındaǵı qáleǵen paydalanıwshı onı taba alıwi
múmkin.
Internet - Bul internet texnologıyası, programma tamınatı hám protokolları
tiykarında shólkemlestirlgen, hámde maǵlıwmatlar bazası hám elektron hujjetler menen kollektiv ráwishte islew imkanın beriwshi karxana yáki koncern kólemindegi jalǵiz informacion ortalıqti payda etiwshi kompyuter tarmaǵı esaplanadı.
Internet basqa kompyuter tarmaqlarınan tómendegishe parqlanadı. Bir yáki
bir neshe serverlerden quralǵan tarmaq paydalanıwshısi ondaǵı electron hújjetler, maǵlıwmatlar bazası hám fayllardan paydalanıw ushın, olardıń qaysi serverde, qaysi direktorıyada qanday at penen saqlanǵanlıǵın, olarǵa KIRISIW usıl hám shártların bılıwı zárúr boladı.

Server bul basqa kompyuter hám programmalarǵa xizmet kórsetetuǵin kompyuter yáki programma esaplanadı. Yaǵniy basqa kompyuterlerge óziniń

fayllarınan paydalanıwǵa ruxsat beriwshi kompyuter Server esaplanadı. Bir kompyuterda bir neshe Server islewi múmkin.Internette bolsa bunday qolaysizliqlardıń aldi alınǵan bólip, onıń paydalanıwshısi bunday maǵlıwmatlardı bılıwı shárt emes. Bunnan tisqarı internet tarmaǵında bar bolǵan barlıq elektron hújjet hám maǵlıwmatlar bazasın giper baylanıstiriwshilar járdeminde óz-ara baylap jalǵiz informacion ortalıq qurıw, onda qolayli informacion izlew sistemaların shólkemlestiriw múmkin boladı.
Internet óz - ózin formalastıriwshi hám basqarıwshi quramalı sistema bolıp,
tiykarınan. Úsh quramıq bóliminen payda bolǵan:

• Texnikalıq

• Programmalıq

• Informacion

Internettiń texnikalıq quramliq bólimi har qiyli túrdegi hám tiptegi kompyuterler, baylanıs kanalları (telefon, sputnik, shisha talshıqlı hám basqa
túrdegi tarmaq kanalları), hámda tarmaq texnikalıq qurallarınan quralǵan.
Internettiń usı texnikalıq qurallarınıń bárshesi turaqlı hám waqtınshalıq
tiykarında iskerlik kórsetiw múmkin. Olardan qálegen biriniń waqtınshalıq
isten shıǵıwi Internet tarmaǵıniń ulıwma islewine tásir etpeydi.
Internettiń programmalıq táminatı (quramlıq bólegi) tarmaqqa jalǵanǵan
hár-túrli kompyuterler hám tarmaq quralların jalǵız standart tiykarında
(jalǵız tilde) baylanıs qılıw, maǵlıwmatlardı qálegen baylanıs kanalı
járdeminde jetkizip beriw dárejesinde qayta islew, xabarlardı islep tabıw hám
saqlaw, hámde tarmaqta informacion qáwipsizlikti tamiynlew kibi áhmiyetli
wáziypalardı ámelge asırıwshı programmalar jıynaǵınan ibarat.
Internettiń informacion ishki bólegi Internet tarmaǵında bar bólgan túrli elektron xújjet, grafik súwret, audio jazıw, video jazıw hám basqa kórinisdegi xabarlar jıynaǵınan dúzilgen. Usı tiykarǵı bólimniń áhmiyetli qásiyetlerinen biri, bul pútkil tarmaq boylap bólistiriliwi múmkin.