Kompleks birikmalarning ikkilamchi dissotsilanishi
Komplekslarning dissotsilanishi - (yoki erituvchi molekulalarida ligandlar almashinuvi reaksiyasi) beqarorlik konstantasi Kbeq bilan ta’riflanadi.
[Ag(NH3)2]+ [Ag(NH3)]+ + NH3
[Ag(NH3)]+ Ag+ + NH3
[Ag+] [NH3]2
Kbeq = = 9,3.10-8
[ [Ag(NH3)2]+ ]
[Ag(NH3)2]+ Ag+ + 2NH3
AYRIM KOMPLEKS IONLARNING BEQARORLIK KONSTANTALARI
Kompleks ion
Beqarorlik konstantasi
[Fe(CN)6]3-
1,0 . 10–31
[Fe(CN)6]4-
1,0 . 10–36
[Co(NH3)6]2+
7,75 . 10–6
[Ag(NH3)2]+
9,31 . 10–8
[Cu(NH3)4]2+
2,14 . 10–13
[Zn(OH)4]2–
3,6 . 10–16
POLIDENTAT LIGANDLAR
EDTA
Etilendiamin
En
XELAT KOMPLEKSLAR
«Xelat» termini
1920 y. Morgan va Dryu
ICHKI KOMPLEKS BIRIKMALAR (IKB)
CH2
С
OH
NH2
..
Glitsin
O
Cu
CH2
С
O
NH2
..
O
CH2
С
H2N
..
O
O
Ichki kompleksli birikmalar
Polidentat ligandar bilan kompleks hosil qiluvchi metal ioni organik birikma tarkibidagi vodorod atomi bilan birikib, shu bilan birga boshqa funksional gruppalar bilan donor-akseptor bog’lanish ham hosil qilishidan hosil bo’ladi.
Ni2+ ionining dimеtilgliоksim bilan sifat reaksiyasi
Chugaev reaksiyasi
Lev Aleksandrovich
Chugaev
(1873-1922)
Porfirin
Xlorofill
Gemoglobin
B12
1964 y. – Doroti Xodjkin
Alfred Verner
(1866-1919 y.y.)
1866 y. – Myuzelda tug’ilgan
1891 y. – privat – dotsent darajasi uchun konkurs ishi
«Valentlik va o’sish haqidagi nazariyasi»
(«К теории сродства и валентности»)
1891 y – Marselen Betro laboratoriyasida tajriba orttirdi.
1892-1893 yy. – maqola «Noorganik moddalarning tuzilishi»
1885 y. –Karlsrueda xizmat qilgan
1886 y. dan – Tsyurix.
1886 y. – 1889 y. Tsyurix politexnikumi.
Professor Artur Ganch
1890 y. « Azot tutgan molekulalardagi
atomlarning fazoviy joylashishi»
Myuzel shaxri
Alfred Verner
(1866-1919 yy.)
1913 yilda Shvedsariya qiroli Gustav V Alfred Vernerni nobel mukofoti va diplomi bilan taqdirladi
“Uning ishlarini molekulalarni tabiatga aloqadorligi yangicha usulda eski muammolarni ochgani uchun hamda noorganik kimyoda yangi tadqiqotlar uchun yo’l ko’rsatgani uchun".
Kompleksimetrik titrlash yoki kompleksonometriya - …
Kompleksimetrik titrlash usulida quidagi usullar ajratiladi:
Kompleksonlar kationlar bilan reaksiyasida ko’p hollarda metallar bilan 1:1 nisbatda kirishib, suvda eruvchan komplekslarni hosil qiladi – metall kompleksonatlari.
Kompleksonometriya
Titrant: 0,05 mol/l natriy edatat eritmasi
Titrantni moddalaga standartlashtirish:
Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2
MgSO4
CaCO3 + HCl Ca2+ + 2Cl- + H2O + CO2
ZnO + HCl Zn2+ + 2Cl- + H2O
Reaksiya usullari:
Са2+ + H2Y2- → CaY2- + 2H+
In3+ + H2Y2- → InY- + 2H+
Th4+ + H2Y2- → ThY + 2H+
Kompleksonometriya
Indikatorlar: metalloxromli
Usulning umumiy reasiyasi :
Men+ + H2Y2- MeYn-4 + 2H+
Men+ + Y4- MeY(n-4)+
Metall ionining konsentratsiyasi рН ga ta’sir etadi – gidrokomplekslar hosil bo’ladi.