Komilova xurshidaxon mansurjon qizining

Kafedra: adabiyotshunoslik Ilmiy rahbar: Xamidov Mirolimbek Mansur o‘g‘li
O‘quv yili: 2021-20223 Mutaxassisligi: Adabiyotshunoslik (o‘zbek adabiyoti)
DISSERTATSIYA ANNOTATSIYASI
Dissertatsiya mavzusi :”O‘zbek adabiyotida tarixiy haqiqat va badiiy to‘qima” (Bobur obrazi misolida)
Ushbu magistrlik dissertatsiyasida o‘zbek adabiyotdagi badiiy to‘qimalarning qo‘llanishi. Tarixiy haqiqatning badiiy haqiqatga aylanishi o‘rganilgan. Bu borada Bobur obrazi, “Yulduzli tunlar” va “Boburnoma” asarlari tahlil etilgan.
Tadqiqotning maqsad va vazifalari. Adabiyotda Zahiriddin Muhammad Boburning obraz sifatida qay darajada yoritilishi.
Tadqiqot obyekti. Dissertatsiyaning obyekti sifatida “Yulduzli tunlar” va “Boburnoma” asarlari asos qilib olindi. Shu bilan bir qatorda ba’zi bir o‘rinlarda Mirzo Muhammad Haydarning “Tarixi Rashidiy”, Gulbadanbegim “Humoyunnoma” asarlariga ham murojaat qilindi.
Tadqiqotning nazariy va amaliy ahamiyati. Pirimqul Qodirovning “Yulduzli tunlar”, Hayriddin Sultonning “Boburiynoma” asarlarida Bobur obrazining yoritilishi tadqiqotning nazariy ahamiyatini belgilaydi. Ishning amaliy ahamiyati
Ish tuzilmasining tarkibi. Ish kirish, uch asosiy bob, xulosa va foydalanilgan adabiyotlar royhatidan iborat. Dissertatsiyaning umumiy hajmi sahifani tashkil etadi.


Ilmiy rahbar: M. Xamidov


Magistrant: X. Komilova
Kirish
Mavzuning dolzarbligi. Mustaqiikkka erishganimizdan so‘ng biz uchun barcha sohalardagi kabi adabiyot olamida ham keng imkoniyatlar ochildi. Jahon xalqlari adabiyotini o‘rganish, ular bilan tanishish asosida hamyurtlarimizning yangi izlarini topishga muyassar bo‘la boshladik.
“Bugungu kunda O‘zbekiston o‘z tarqqiyotining yangi, yuksak bosqichiga qadam qo‘ymoqda. Biz milliy tiklanishdan milliy yuksalishga erishishni o‘z oldimizga eng muhim va ustuvor vazifa qilib qo‘ydik. Bu ulug‘ maqsadga esa jahon ahli bilan hamjihat va hamkor bo‘lib yashash, ochiq demokratik jamiyat qurish, hayotimizda milliy va umumbashariy qadriyatlarga hurmat tuyg‘usini qaror toptirish orqaligina erishish mumkinligini biz anglaymiz”.¹
Ayni shu nuqtayi nazardan qaraganda, o‘zbek mumtoz va zamonaviy adabiyotini xalqaro miqyosda o‘rganish va targ‘ib qilish, bugungi kunda dunyo adabiy maydonida ro‘y berayotgan eng muhim jarayonlar bilan bog‘liqdir.
Yurtimizda dunyo adabiyotining bebaho mulki bo‘lgan minglab asarlar tarjima qilinib, kitobxonlar qalbidan joy olgani, badiiy tarjima va tarjimashunoslik bo‘yicha o‘ziga xos ijodiy maktab shakllanganini alohida ta’kidlash lozim. Albatta, barkamol avlod tarbiyasi bugungi kunimizning eng dolzarb vazifalaridan biridir. Zero, har qanday narsa borki, tarbiyaga muhtoj. Inson ruhi ham ma’naviy ozuqasiz ojiz qoladi. Ruhda yashirin eng yuksak xazina kamol topmaydi. Natijada davlat taraqqiyotini ta’minlovchi kuch – inson ham kamolotga yetolmaydi, ma’naviy kemtiklik yuzaga keladi. O‘z-o‘zidan umumtanazzul paydo bo‘ladi.
“Bundan yuz yil muqaddam buyuk o‘zbek shoiri Abdulhamid Sulaymon o‘g‘li Cho‘lpon ,,Adabiyot yashasa, millat yashar” degan otashin da’vat bilan maydonga chiqqan edi. Darhaqiqat, adabiyot san’at va madaniyat yashasa, millat va xalq, butun insoniyat bezavol yashaydi”².
Tanlangan mavzuning dolzarbligi, shundaki zero, xalqimiz aytganidek: “Tarixsiz – kelajak yo‘q” . o‘z tarixini o‘tmishini anglamasdan yuksaklikka erishib bo‘lmaydi. Shuning uchun ham ajdodlarimiz hayotini qayta tiklamoq , ularning asarlarini o‘rganmoq bizning burchimizdir.
Zahiriddin Muhammad Bobur hayotini,ijodini o‘rganish o‘tgan asrlardan beri o‘z qiymatini yo‘qotmay kelmoqda. Uning hayot yo‘lining o‘zi ibrat maktabi bo‘la oladi. “Boburnoma” asari orqali yurtimiz tarixiga oid ko‘plab asosli ma’lumotlar olish mumkin. Shu jihatdan qaralganda badiiy adabiyotda Boburni obraz sifatida aks etishini o‘rganish, tarixiy haqiqat va badiiy talqindagi farqli va o‘xshash jihatlarni aniqlash mavzuning dolzarbligini ko‘rsatib beradi.