Klinik laboraтoriya тekshirish usullari

E. Glukozani aniqlash. Qondan koptokchalarda filtrlanib
o‘tadigan glukozaning deyarli hammasi normada qonga so‘rilib
ketadi. Siydikka o‘tadigan glukoza normada 0,8 mmol/l (15 mg%)
dan kam bo‘ladi. Siydikdagi glukoza miqdori yo‘l qo‘yiladigan ana
shu darajadan ortib ketadigan bo‘lsa, bunday holat glukozuriya
deb ataladi. Siydikdagi glukoza miqdorining glukozuriyani boshlab
beradigan eng yuqori darajasi buyrak bo‘sag‘asi deb yuritiladi.
Buyrak bo‘sag‘asi me’yorda 9–10 mmol/l (160—180 mg%) atrofida
bo‘ladi. Bu glukozaning normal miqdori bo‘lib, sog‘lom buyrak
to‘qimasi glukozani shu miqdor atrofida qaytadan so‘rib turadi.
Glukozuriyani aniqlash uchun qo‘yiladigan testlardan, odatda,
qandli diabet bor-yo‘qligini topish uchun foydalaniladi. Qandli
diabet bilan og‘rigan bemordan kecha-kunduz davomida turli
soatlarda olingan siydikda glukozani aniqlash qondagi glukoza
miqdorini dori-darmonlar bilan rostlab borish uchun zarur
bo‘lgan ma’lumotni beradi. Glukozani quyidagi usullar yordamida
aniqlanadi: test-tilimchalar, Benedikt sinamasi.
Glukozani yarimmiqdoriy usulda aniqlash uchun qo‘llani-
ladigan test-tilimchalar usuli probirkada qo‘yiladigan Benedikt
sinamasidan ko‘ra afzalroqdir. Chunki Benedikt sinamasi siydikda
nafaqat glukoza, balki boshqa qandlar bo‘lganida ham musbat natija
beraveradi. Shuning uchun faqat glukozani aniqlash maqsadida
test-tilimchalardan foydalanish ma’quldir.
F. Bilirubinni aniqlash. Bilirubin siydikda deyarli me’yorda
bo‘lmaydi. U 8,4 mmol/l (0,5 mg%) gacha ko‘payganida yoki
bundan ziyod bo‘lganida siydik gepatotsellular sariq kasalligi
boshlanganligidan darak beradigan sariq-jigarrang tusga yoki
obstruktiv sariq kasalligi boshlanganligini ko‘rsatadigan sariq-yashil
tusga kirib qoladi. Bilirubinni quyidagi usullar yordamida aniqlanadi:
bir necha reaktivli test-tilimchalar, Fushe sinamasi, ikto-test
tabletkalar.

---

33
Sezgir, arzon va bajarish oson bo‘lgan usul tariqasida ko‘p
hollarda Fushe usuli tavsiya etiladi. Lekin bunda ushbu sinamani
o‘tkazish uchun har xil reaktivlar talab etilishini nazarda tutish
kerak. Laboratoriyada imkoniyatlar bo‘lsa, bilirubinni ham o‘z ichiga
oladigan reaktivli test-tilimchalarni sotib olish masalani hal qi-
lishning eng yaxshi yo‘li bo‘lib hisoblanadi. Bu usul kichikroq
tibbiy muassasalarda foydalanish uchun juda qulaydir.