Klinik laboraтoriya тekshirish usullari

7.2. Zaxmni laboratoriyada tekshirish
1905-yilda rangsiz spiroxetani Shauden va Gofman aniqlagan.
Yorug‘likni sust sindirishidan va oddiy anilin bo‘yoqlari bilan
qiyin bo‘yalishidan rangsiz spiroxeta nomini olgan. Rangsiz
spiroxetaning uchi o‘tkir, o‘zi spiralsimon bo‘ladi. O‘ramlar so-
ni 2 – 25 tagacha, har bir o‘ramning soni 1 mlm, uzunligi
o‘ramlar soniga bog‘liq, 0,4 – 0,5 mm, juda harakatchan. U to‘rt
xil harakat qiladi: mayatniksimon tebranma; bo‘yalmagan o‘qi
atrofida rotator harakat; oldinga va biroz orqadan, tez yoki intilma
harakat; bayroqni hilpirab turishini eslatuvchi to‘lqinsimon
harakat. Havoda quritilganda o‘z harakatchanligini tez yo‘qotadi.
Organizmdan tashqarida nam sharoitda 4 sutka yashaydi. Harorat
16 – 38°C bo‘lganda u o‘zining patogen faolligini 3 oydan
12 oygacha saqlaydi. 40°C da patogenligi yo‘qoladi. Rangsiz spiroxeta
0,5% li karbol kislotada, sulema eritmasida, 60°C li spirtda,
kuchli kislota va ishqor ta’sirida darhol o‘ladi. Тekshirish uchun
materiallar zaxm elementidan (kondulamalar, populalar, qattiq
shankr yarasi tubidan olinadigan suyuqlikdan) olinadi. Тo‘qima
suyuqligi serum, regional limfa tugunlari suyuqlik materiali bo‘lib
xizmat qiladi.
Serum suyuqligini olish. 1. Тa’sirlash usuli — to‘qima suyuqligini
namlanuvchi populalardan, keng pandalomalardan va qattiq
shankrdan, ularni steril fiziologik eritmaga ho‘llangan va steril paxta
bo‘lakchasi bilan artgandan so‘ng olinadi. Yarani va populani platina
yoki volframdan yasalgan qovuzloq bilan, ularning yuzasidan
serum suyuqligi chiqquncha olinadi. Serumni kasallik davolanmasdan
oldin olinadi.
2. Siqish usuli — yara, popula, eroziyaning chetlarini ikki
barmoq bilan siqiladi. Natijada ularning yuzasida to‘qima
suyuqligining tomchilari paydo bo‘ladi.
3. Skarifikatsiya usuli quruq sifilitik elementlarni (retikular,
populalar, eroziyalar) tekshirishda qo‘llanadi. Тekshiriladigan yuza-
ni skalpel yoki Jenner perosi bilan skarifikatsiya qilinadi. So‘ngra
yuzasi platina qovuzloq bilan silab ta’sirlantiriladi, natijada suyuq-
lik ajraladi.
4. Regionar — limfatik tugunni punksiya qilish. Limfa tugun-
laridan shpris orqali toza buyum oynasidagi fiziologik eritma ustiga
bir tomchi to‘qima suyuqligini tomizib, ustini havo pufagi hosil

---

129
bo‘lmaydigan qilib, yopgich oyna
bilan yopiladi va qorong‘i fonda
ko‘riladi.