Klinik dietologiya va nutrisiologiya

Davolash-profilaktika muassasalarida tayyor ovqat sifat nazorati tartibi 
 
• Tayyor  ovqat nazorati  tarqatilishidan  oldin navbatchi  vrach  tomonidan  olib 
boriladi, shu bilan birga oyida 1 marotaba – davolash profilaktika muassasasi bosh 
vrachi  (yoki  uning  davolash  ishlari  bo‘yicha  muovini),  hamda  vrach  dietolog, 
dietolog  hamshira,  ishlab  chiqarish  mudiri  (yoki  bosh  oshpaz)  tomonlaridan,  olib 
boriladi. 
• Oshxonadagi  tayyor  ovqat  bo‘limlarga  tarqatilishidan  oldingi  nazorati 
quyidagi  tartibda  olib  boriladi:-To‘g‘ridan  to‘g‘ri  qozondan  tekshirish,  taomnoma 
ketma ketligini  tekshirish.-Taomnomaning birinchi ovqatlar hajmi idish va qozon, 
hamda  buyurilgan  va  bir  portsiya  ovqat  hajmiga  qarab  olinadi.-  Ikkinchi  taomlar 
og‘irligi (kasha, puding  va boshqalar)  umumiy og‘irlikdan  idish og‘irligi ayrilishi 
bilan, hamda portsiyalar hisobida qayd qilinadi.- Portsiyali ovqatlar (kotlet, go‘sht, 
tovuq  va  boshqalar)  10  portsiya  hajmida  o‘lchanib  1  portsiya  o‘rtacha  og‘irligi 
aniqlanadi. -Og‘irlikning me’yordan farqlanishi 3% dan oshmasligi lozim.  
• Qo‘llanilayotgan  parhez  asosida  tayyorlangan  taom  portsiyasidan  sinama 
olish  orqali,  tekshirilgan  sinamalar  natijasi  navbatchi  vrach  tomonidan  qayd 
jurnaliga yozib qo‘yiladi. 
• Tayyor  ovqatlarni  laborator  tahlili  (kimyoviy  tarkibi  va  energetik  quvvati 
sovuq  va termik ta’sir oqibatida  yo‘qotishlarni hisobga olib)  rejali ravishda  vrach 
dietolog  va  hamshira  dietolog  qatnashgan  holda  Davlat  sanitariya  epidemiologiya 
nazorati muassasalari xodimlari tomonidan amalga oshiriladi 
• Davolash  profilaktika  muassasalari  oshxona  va  ovqatlanish  xonalari  texnik 
asbob uskunalar ta’minoti bo‘yicha tavsiyalar. 
• - Oshxonadagi texnik asbob uskunalar mexanik, issiqlik va  muzlatgichlarga 
bo‘linadi.Mexanik  asbob  uskunalar  xom  ashyoni  birlamchi  qayta  ishlashda 
qo‘llaniladi, bularga kiradi:yorma, kartoshka va sabzavotlarni qayta ishlovchi asbob 
uskunalar  (yorma  tozalagich,  kartoshka  tozalagich,  sabzavot  kesuvchi,  sharbat 
siqqich, parraklovchi va archuvchi asbob uskuna); 
• Go‘sht va baliqni qayta ishlovchi asbob uskuna (go‘sht qiymalagich, qiyma 
aralashtirgich,  baliq  tangalarini  tozalovchi  maxsus  uskuna,  kotlet  tayyorlovchi 
avtomat, go‘sht bo‘laklarini maydalovchi arralar); 
• Hamir  tayyorlash  asbob  uskunalari  (mexanik elak,  xamir  qorg‘ich,  xamirni 
yoyuvchi  va bo‘laklovchi  uskuna);Idish tovoq  yuvuvchi  uskuna (yoki oshxona  va 
ovqatlanish xonasi idishlarini qo‘lda yuvish uchun alohida vannalar); Non va tuxum 
kesuvchi uskunalar;Suyuq mahsulotlarni ko‘pirtirgich. 
• Issiqlik  uskunalari  mahsulotni  termik  qayta  ishlash  uchun  (qaynatish, 
qovurish, toblab qizartirib, bug‘da va kombinirlangan tayyorlash): 

---

291 
 
• Qaynatuvchi uskunalarga kiradi: qaynatuvchi qozonlar, qayla qozonlari, bug‘ 
bilan qaynatuvchi jovonlar, tuxum va sosiska qaynatuvchi uskunalar; 
• Kastryul’, chelaklar, idishlar, tovalar, elaklar, ilgichlar, choynaklar; 
• Anjom:  pichoqlar,  sanchqilar,  o‘g‘ircha,  shakl  beruvchilar,  va    boshqa  
asboblar; 
• Muzlatgich uskunalari muzlatgich kameralari va jovonlaridan tashkil topgan. 
Davolash  profilaktika  muassasalari  ovqat  tarqatish  xonalari  quydagilar  bilan 
ta’minlangan bo‘lishi shart: 
• Isiq  va  sovuq  oqar  suvi,  markazlashgan  issiqlik  ta’minoti  holatidan  qat’iy 
nazar; doimiy ishlab turuvchi e’lektr choynaklar; 
• Kanalizatsiyaga ulangan ikki sektsiyali yuvish vannasi, idish tovoqlash botirib 
qo‘yish (dezinfektsiya) yoki qaynatish uchun baklar; 
• Yuvish dezinfektsiya vositalari; 
• Idish tovoqlarni  va  uskunalarni quritish,  hamda  mahsulotlarni saqlash (non, 
tuz,  shakar)  uchun  to‘rli  tokchalar;  -  Xo‘jalik  anjomlarini  saqlash  uchun  jovon;  - 
Ovqatni isitish uchun elektropech;- Ovqat tarqatish stolini gigienik to‘shamasi bilan; 
-  Ishlatilgan  idish  tovoq  stoli;  -Bir  bemorga  hisoblangan  idish  tovoq 
jamlanmasi:bitta  chuqur,  sayoz  va  desert  likop,  sanchqi,  qoshiq  (osh  va  choy)  va 
piyola, undan  tashqari ta’minot setkasi asosida bolalar bo‘limida ortiqchasi bilan; - 
Tozalash  yig‘ishtirish  anjomi  (chelak,  latta,  cho‘tka  va  boshqalar)  belgisi  bilan 
“ovqat tarqatish xonasi”. 
• Ovqat tayyorlash va ovqat tarqatish xonalarining asbob uskunalar bilan to‘g‘ri 
ta’minlanganlik  javobgarligi  davolash  profilaktika  muassasasi  bosh  vrachi 
ma’muriyat va xo‘jalik ishlari bo‘yicha muovini va vrach dietolog zimmasidadir.