Күкирт кислотасы өндириси

Күкирт кислотасын өндириўдиң башнялы (нитрозлы) усылы

• Күкирт кислотасын нитрозлы усылда өндириӯ төмендеги басқышлардан турады:
• SO2 ниӊ алыныӯы;
• SO2 ниӊ нитрозаға (HNOSO4) жуттырылыӯы;
• SO2 ниӊ нитроза (HNOSO4) менен окислениӯи;
• Нитрозаны азот оксидлеринен азат етиӯ (денитрация);
• Нитрозадан ажыралып шыққан азот оксидлерин газли фазада кислород пенен окислендириӯ;
• N2O3 тиӊ күкирт кислотасына жуттырылыӯы.

Күкирт кислотасын өндириўдиң бес башнялы системасының схемасы

• 1 – холодильник
• 2 – жыйнағыш ыдыс
• 3 – насос
• 4 – вентилятор

• Күкирт кислотасының пайда болыўы тийкарынан суўда ериген SO2 ҳәм N2O3 өз-ара тәсирлесиўи нәтийжесинде суйық фазада өтеди, яғный азотлы кислота менен окисленлендирилиўши күкиртли кислота түринде:
• Н2SO3 + 2 HNO2 → H2SO4 + 2 NO + H2O

Жети башнялы системаныӊ схемасы

Күкирт кислотасын нитрозлы өндириўдиң теориясы

• Нитрозлы усылдың XIX әсирдиң ақырында усынылған теориясы
• NO + ½ O2 → NO2; NO2 + SO2 → SO3 + NO
• Ҳәзирги теория бойынша азот оксидлериниң күкиртли ангидрид ҳәм кислород пенен өз-ара тәсирлесиўинде аралық өним нитрозил күкирт кислотасы (HNOSO4) пайда болады, ол суўдың тәсиринде гидролизленип азот оксидлерине ҳәм күкирт кислотасына тарқалыў уқыбына ийе:
• 2 SO2 + N2O3 + O2 + H2O → 2 HNOSO4;
• 2 HNOSO4 + H2O → 2 H2SO4 + NO + NO2
• Нитрозил күкирт кислотасының күкирт кислоталы еритпеси нитроза деп аталады. Нитрозил күкирт кислотасының еритпедеги муғдары нитрозлық деп аталады
• Азотлы ангидрид (N2O3) күкирт кислотасында жақсы ериўшеңликке ҳәм жоқары ериў тезлигине ийе. (окислендириўши башня)
• N2O3 + 2 H2SO4 → 2 HNOSO4 + H2O

Күкирт кислотасын концентрациялаў

• Башнялы системаларда пайда болыў-шы күкирт кислотасы 75 % қуўатлы-лыққа ийе болады. Бул кислотаның бир бөлими ҳәр қыйлы дузлар, минерал төгинлер өндириўге ҳ.т.б. сарпланады, қалған бөлеги болса купрос майын алыў (95–98 %) мақсетинде концен-трацияланады.