Күкирт кислотасы өндириси

Күкирт ангидридин абсорбциялаў

• Күкирт кислотасын өндириў процессиниң жуўмақлаўшы басқышы газли аралас-паның ишинен күкирт ангидридин ажыратып алыў ҳәм оны күкирт кислотасына айландырыў болып табылады. Ажыратып алыў ишинде күкирт кислотасы бар абсорберлерде әмелге асырылады. Күкирт ангидриди дәслеп онда ерийди, ал кейин болса суйық фазада, кислотаның қурамындағы суў менен реакцияға кириседи: nSO3 + H2O → H2SO4 + (n-1) SO3. Суўдың ҳәм күкирт ангидридиниң муғдарлық қатнасына байланыслы ҳәр қыйлы концентрациядағы кислотаның пайда болыўының мынандай үш жағдайы жүз бериўи мүмкин:
• n > 1 болса олеум алынады H2SO4 + n SO3
• n = 1 болса моногидрат алынады (H2SO4)
• n < 1 болса концентрациялы ямаса суйылтырылған күкирт кислотасы алынады H2SO4 + (n-1) H2O
• Күкирт кислотасының пайда болыўында көп муғдарда жыллылық ажыралып шығады:
• Газ тәризли күкирт ангидриди 98,3 % - ли күкирт кислотасы менен (оның үстинде пуў басымы, суйылтырылған еритпелерге қарағанда төмен болады) ямаса олеум менен жүдә жақсы жуттырылады (абсорбцияланады). Абсорбция сондай-ақ температураға да байланыслы болады: ол қаншелли төмен болса, күкирт ангидриди соншелли жақсы жутылады.

Күкирт ангидридин абсорбциялаў схемасы

• 1 – олеумли холодильник 98 % ли H2SO4
• 2 – олеумли абсорбер
• 3 – моногидратлы абсорбер
• 4 – моногидратлы холодильник
• 5 – моногидратлы насос
• 6 – моногидрат жыйнағышы
• 7 – олеумли жыйнағыш
• 8 – олеумли насос
• 20 % - ли олеум менен суўғарылады, 70 % - ке шекем SO3 ти жутады

Ангидридли холодильниктен (схемада көрсетилмеген) шыққан газ төменги тәрепинен, олеумли абсорберге 2 келип түседи, ол 20 % - ли олеум менен суўғарылады, 70 % - ке шекем SO3 ти жутады, бунда олеум реакция жыллы-лығы есабынан қыздырылады.

• Алынатуғын концентрациясы бир қанша жоқары болған, SO3 тиң муғдары 21-23 % - ти қурайтуғын ыссы олеум жыйнағышқа 7 келип түседи. Оның ишине олеумди дәслепки концентрациясына шекем суйылтырыў ушын моногидрат қосылады, ол екинши моногидрат жыйнағышынан 6 үзликсиз келип турады. Жыйнағыштан шыққан олеум, олеумли холодильниктен 1 өтип, бир бөлими олеумли абсорберди 2 суўғарыўға бериледи, оның қалған бөлими үзликсиз түрде насос 8 жәрдеминде складқа ямаса купорос майы таярланатуғын цехқа айдалады. Олеумли абсорберден 2 газ моногидратлы абсорбердиң 3 төменги тәрепине бериледи, бул абсорбер жоқарысынан 98,3 % - ли күкирт кислотасы менен суўғарылып турылады. Бул жерде, күкирт ангидридин жутқан күкирт кислотасы қызады ҳәм оның концентрациясы 98,7 – 99 % - ке шекем көтериледи. Абсорберден шыққан моногидрат сәйкес жыйнағышқа 6 жибериледи, ол жерде кислота дәслепки концентрациясына шекем суў менен ямаса ошақ газин тазалаў цехынан келетуғын, қурғатыўшы кислота менен суйылтырылады. Жыйнағышта 6 суйылтырылған ыссы кислота, моногидратлы холодильникте 4 суўытылғаннан кейин, бир бөлими моногидратлы абсорберди суўғарыўға бериледи, қалған бөлими болса суйылтырыў ушын олеумли жыйнағышқа 7 ямаса насос 5 жәрдеминде ошақ газин тазалаў цехының қурғатыўшы башнясына бериледи.