Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

Esitiw organı
Jobası
1.Qulaqtın’ du’zilis
2.Esitiwdin’ a’hmiyeti
3.Esitiw organının’ gigenası
(esitiw analizatorları). Esitiw organı - qulaqtın’ du’zilisi. Esitiw organı bolg’an qulaq bas suyeginin’ sheke bo’liminde jaylasqan bolıp, ush bo’limnen turadı, sırtqı, orta, ishki qulaq.
Sırtqı qulaq - qulaq qalqanı ha’m sırtqı esitiw jolınan turadı. Qulaq qalqanı elastikalıq o’zgeshelikke iye bolg’an shemirshekten du’zilgen, sırtınan teri menen qaplang’an. Sırtqı qulaq jolının’ keyninde biriktiriwshi toqımadan turatug’ın baraban perdesi bolıp, ol sırtqı qulaq jolın orta qulaq boslıg’ınan ajıratıp turadı.
Orta qulaq-boslıg’ı evstaxiev nayshası ja’rdeminnde murın- jutqınshaqqa tutasqan. Orta qulaqta bir-biri menen izbe-iz baylanısqan u’sh esitiw su’yeksheleri (balgasha, tos, uzengi) jaylasqan. Olar dawıs tolıqını ta’sirinde baraban perdede payda bolg’an terbelisti ishki qulaqqa o’tkeredi.
İshki qulaq-boslıq ha’m iyrenlegen kanalshalar sistemasınan, yag’nıy su’yek labirintten ibarat. Su’yek labirinti ishinde perde labirint jaylasqan, olar arasındag’ı og’ada tar boslıqta endolimfa suyıqlıg’ı jaylasqan. Su’yek labirintinde baqanshaq bolıp, onın’ ishinde dawıstı seziwshi kletkalar, yag’nıy esitiw retseptorları jaylasqan.
Su’yek labirintinin’ da’liz ha’m yarım shen’ber kanalshaları dep atalıwshı bo’liminin’ qalta ta’rizli qurılmalarda adam denesinin’ ken’isliktegi ten’ salmaqlılıg’ın ta’miynlewshi vestibulyar analizatorlardın’ retseptorları jaylasqan.
Esitiw organının’ funktsiyası. Orta ha’m ishki qulaqtın’ ha’r biri o’zine ta’n xızmet atqaradı. Qulaq qalqanı dawıs tolqınların jıynap ha’m onı qulaqtın’ sırtqı jolına bag’darlaw wazıypasın atqaradı
Sırtqı qulaq jolı dawıs tolqınların baraban perdegi qarap o’tkeredi. Dawıs baraban perdeni terbeltedi, onın’ terbeltiwi esitiw su’yekleri arqalı ishki qulaqtın’ baqanshag’ı, yarım shen’ber kanalshalarındag’ı perilimfa ha’m endolimfa suyıqlıqların tolqınlatadı.
Retseptorlardın’ titirkeniwi esitiw nervinin’ talshıqları arqalı miy kopirshesinin’ orta miyde jaylasqan qabıq a’stı esitiw orayına, bunnan keyin, bas miy yarım sharları qabıg’ının’ sheke bo’liminde jaylasqan joqarı esitiw orayına barıp, onı qozdıradı. Usı orayda jaylasqan nerv kletkalarında dawıstın’ ta’siri analizlenip ha’m sintezlenip, onın’ mazmunı anıqlanadı.