Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

Ko’zdin’ ko’riw maydanı. Ko’z almasın qıymıldatpay belgili bir na’rsege qarag’anda onın’ keskini ko’zdin’ tor perde qabatındag’ı oraylıq oyıqshag’a tu’sedi, bul oraylıq ko’riw dep atalıp, oraylıq oyıqshanın’ do’gereginle tu’sken keskinler bolsa shetki ko’riw dep ataladı. Ko’zdi ha’reketlendirmey turıp do’gerektegi na’rselerdi ko’re biliw o’zgesheligi ko’riw maydanı dep ataladı.
Jaqınnan ko’retug’ın (miopiya) adamnın’ ko’z alması sozın’qılaw formada boladı. Sonın’ ushın bunday adamlardın’ ko’zinde uzaqtag’ı narselerdin’ keskini ko’zdin’ tor perdesine emes, onın’ aldına kelip tu’sedi. Na’tiyjede uzaqtag’ı narselerdin’ keskini anıq ko’rinbeydi. Bunday halat ko’z gawharının’ do’n’esliginin’ artıp ketiwinin’ aqıbetinde de kelip shıg’ıwı mu’mkin. Miopiya tuwma ha’m o’mirde arttırılg’an boladı.
Bazı bir adamlarda ko’zdin’ ayırım bir ren’lerdi parıqlaw uqıbı buzılg’an boladı. Olar qızıl yaki jasıl ren’lerdi ayıra almaydı. Bul kesellik daltonizm dep ataladı. Bunın’ sebebi ko’zdin’ tor perdesindegi jaylasqan ren’di seziwshi kolbasha ta’rizli retseptorlarda belgili bir ren’ ta’sirinde qozatug’ın nervlerdin’ bolmawınan bolıp esaplanadı.
Uzaqtan ko’riw (gipermetropiya) tiykarınan tuwma boladı. Bunday adamlarda ko’z alması qısqasha boladı. Bunda jaqındag’ı buyımlardın’ ta’siri ko’zdin’ tor perdesine emes, ba’lkim onın’ artına tu’sedi. Uzaqtan ko’riw jag’dayın ju’zege keltiriwshi sebebinin’ ekinshisi ko’z gawharı do’n’liginin’ kemeyiwi bolıp. Bul ko’binshe qartayg’an adamlarda o’mir dawamında payda boladı.
Ko’z ko’riw qabıletinin’ joqarıda aytılg’an buzılıwları sezilgende waqıttı keshiktirmey ko’z shıpakerine ko’riniw kerek.
Ko’riw gigenası.
Ko’zdin’ ko’riw qabıletin normal saqlanıwı ha’r ta’repleme ha’r bir adamnın’ o’zine baylanıslı. Bunın’ ushın to’mendegi gigena qag’ıydalarg’a a’mel etiw kerek.
Jumıs, oqıw orınlarında jarıqlıq jeterli (a’00-a’o’0 lyuks) bolıwı talap etiledi. Jarıqlıq shep ta’repten tu’siwin ta’miynlew kerek. Sonın’ menen birge ku’shli jarıqlıq ko’zdin’ tor perdesinin’ retseptorların qattı qozg’atıp, ko’z tez talıg’adı. Oqıg’anda,jazg’anda da’pter ha’m kitap ko’zden qo’-n’0 sm aralıqta bolıwı kerek. Avtobus, tramvayda, metro,poezd ha’m basqa transportda ketip baratırıp kitap oqıwg’a bolmaydı. Sebebi qoldag’ı kitap, jurnal tegis turmaydı, bul ko’z gawharının’ u’zliksiz o’zgerip turadı ko’z tez sharshaydı. Sanday-aq jatıp oqıw ha’m za’rerli televizordı uzaq waqıt ko’riw ko’zdi talıqtıradı. Bir ku’n dawamında a’,o’-g’,o’ saatdan aspag’anı maqul.
Ku’ndelikli awqat quramında A vitamin jetispwi tayaqshasıman ha’m kolbasha ta’rizli retseptorlar xızmetinin’ buzılıwına ha’m ko’riw o’tkirliginin’ pa’seyiwine sebep boladı. Sonın’ ushın quramında A vitamin bolg’an awqatlar ( bawır, ma’yek, srı may, geshir, qabaq,) tı paydalanıp turıw kerek.
Zıyanlı adet bolg’an shegiw, spirtli ishimliklerdi paydalansa ko’zdin’ tu’rli keselliklerinin’ payda bolıwına sebepshi boladı