Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

Neyronnın’ h’a’m nerv talshıg’ının’ jasqa qaray o’zgeriwi.
Embrionallıq rawajlanıwdın’ erte basqıshlarında qag’ıyda boyınsha neyron, denesinen h’a’m eki differentsatsiyalanbag’an shaqalanbag’an o’simteden turadı. Denesi u’lken yadrog’a iye bolıp juqaraq tsitoplazma qabatı menen oralg’an. Neyronlardın’ jetilisiw qublısı tsitoplazmanın’ tez u’lkeyiwi menen ondag’ı ribosomalardın’ sanının’ u’lkeyiwi menen h’a’m Goldji apparatının’ qa’liplesiwi sonday-aq akson h’a’m dendritlerdin’ jedel o’siwi menen xarakterlenedi. Nerv kletkalarının’ h’a’r qıylı tipleri ontogenezde geteroxronlı jetilisedi.
Bir qansha erte (embrionallıq da’wirde) u’lken afferentlik h’a’m efferentlik neyronlar jetilisedi. Mayda kletkalar tuwılg’annan keyin (postnatal ontogenezde) ortalıqtın’ faktorlarının’ ta’sirinde jetilisedi, h’a’m bul oraylıq nerv sistemasının’ plastikalıq qayta du’zilisine baslama jaratadı. Neyronlardın’ ayırım bo’liminin’ jetilisiwide bir tegis emes. Dendritlik apparat a’dewir kesh qa’liplesedi. Onın’ rawajlanıwına sırttan informatsiyalardın’ kelip tu’siwi ta’sir etedi.
Aksonlardı qaplawshı mielin qabıg’ı postnatal da’wirde jedel o’sedi. Onın’ o’siwi, nerv talshıg’ı boylap o’tkiziwshen’liktin’ tezlesiwine alıp keledi.
Mielinizatsiya h’a’mmesinen burın periferiyalıq nervlerde gu’zetiledi keyin arqa miydin’ talshıqları bas miydin’ bag’ana bo’limi, miyshe keyinirek bas miy yarım sharlarının’ talshıqlarına o’tedi. Ha’reketlendiriwshi nerv talshıqları mielin qabıg’ı menen tuwılg’an payıttın’ o’zinde qaplang’an boladı. Seziwshi (mıs: ko’riw) nerv talshıqları o’mirinin’ birinshi aylarında mielinizatsiya bolsa u’sh jasqa kelip nerv talshıqlarının’ mielinizatsiyası tamamlanadı. Negizinde ko’sherli tsilindrdin’ mielin qabıg’ının’ o’siwi u’sh jastan keyinde dawam etedi.
Refleks nerv iskerliginin’ tiykarg’ı forması.
Refleks tu’sinigi. Nerv sistemasının’ xızmetinin’ tiykarg’ı forması reflektorlıq aktler esaplanadı.
Refleks dep,-h’a’r qıylı titirkendiriwshilerdin’ ta’sirine organizmnin’ oraylıq nerv sistemasının’ qatnasındag’ı juwap reaktsiyasına aytıladı. Adamlarda tabannın’ terisi titirkendirilgende reflektorlıq jol menen taban pa’njesi bu’giledi. Bul taban refleksi. Dize, qaqpag’ının’ astınan baltırdın’ to’rt baslı bulshıqetine urılsa ayaq dize buwınınan bu’giledi. Bul dize refleksi. Emiziwli balanın’ ernine jantasılsa onda sorıw h’a’reketi payda boladı-sorıw refleksi. Ko’zdin’ aldı jaqtılandırılsa qarashıqtın’ qısqarıwın boldıradı-qarashıq refleksi.
Organizm reflektorlıq xızmetinin’ arqasında ishki h’a’m sırtqı ortalıqtın’ h’a’r qıylı o’zgerislerine tez juwap qaytarıw mu’mkinshiligine iye.
Reflektorlıq reaktsiyalar og’ada ko’p tu’rli. Olar sha’rtli h’a’m sha’rtsiz bolıwı mu’mkin.