Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

U’lken yarımsharlar qabıg’ının’ sensorlıq oblastı. Ha’r qıylı retseptorlardan signal alıp ketiwshi afferentlik talshıqlar qabıqtın’ ma’lim bir zonasına keledi. Ha’r bir retseptorlıq apparatqa qabıqta ma’lim bir oblast sa’ykes keledi. İ.P.Pavlov ta’repinen bul oblastlar analizatordın’ qabıqtag’ı yadrosı dep atalg’an. Sensorlıq zonalarda birinshi h’a’m ekinshi proektsion maydanlar ajıratıladı.
Birinshi proektsiyalıq maydanlardın’ neyronları signaldın’ ayırım belgilerin bo’lip aladı. Mısal ushın ko’riw proektsiyalıq oblastında obekttin’ jaylasıw ornı, ko’riw maydanı, h’a’rekettin’ bag’darı, konturı, ren’i, kontrastı analizlenedi. Bul oblastın’ xızmetinin’ buzılıwı ma’lim bir ko’riw maydanında sırtqı tu’rtkilerdin’ birlemshi analizleniw qa’siyetinin’ jog’alıwına alıp keledi.
Operatsiya waqtında birlemshi ko’riw zonaları titirken-dirilgende jaqtılıq-tın’ qıplıqlawı, ren’li daqlar gu’zetiledi. Esitiw qabıg’ının’ proektsiyalıq maydanı titirkendirilgende patsient tonlardı, ayırım dawıslardı esitedi.
Ekilemshi, yag’nıy ko’riw maydanları ma’lim da’rejede zıyanlang’anda, ko’rinistin’ ayırım elementlerin anıq ko’redi, biraq onı bir ma’nige biriktire almaydı, aldınnan tanıs bolg’an zattı ajırata almaydı (agnoziya). Adamda operatsiya waqtında ekilemshi sensorlıq zonalardı titirkendiriw h’a’r qıylı galyutsinatsiyalardın’ payda bolıwına alıp keledi.
Sensorlıq zonalar qabıqtın’ ma’lim bir bo’limlerinde jaylasqan: Ko’riwdin’ sensorlıq zonası eki yarımsharlardın’ shu’yde oblastında jaylasqan. Esitiw-sheke oblastında, da’m seziw zonası - to’be oblastının’ to’mengi bo’limlerinde jaylasqan. Bulshıqettin’ buwınlardın’ sin’irlerdin’, terinin’ retseptorlarının’ impulsatsiyasın analizlewshi somatosensorlıq zona arqa ta’reptegi oraylıq bu’klem (izvilina) oblastında jaylasqan.
Qabıqtın’ motorlıq oblastları. Titirkendirilgende nızamlı tu’rde dvigatellik reaktsiyalardı payda etetug’ın zonalar - motorlıq yaki dvigatellik delinedi. Olar aldın’g’ı oraylıq bu’klem oblastında jaylasqan. Motorlıq qabıq barlıq sensorlıq oblastlar menen eki ta’repleme qabıq ishi baylanıslarına iye. Bul sensorlıq h’a’m motorlıq zonalardın’ tıg’ız birgeliktegi xızmetin ta’miynleydi.