Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

Vegetativlik nerv sistema.
Vegetativlik nerv sistemasının’ o’zgeshelikleri. Vegetativlik nerv sistema ishki organlardın’ xızmetin h’a’m zat almasıwdı retlestiredi. Organizmnin’ sol waqıttag’ı talabın qanaatlandırıw ushın organlardı iykemlestiredi. Og’an uzınshaq miydin’ gipotalamustın’ h’a’m limbikalıq sistemanın’ nerv orayları jatadı. Olardan impulslar vegetativlik nerv sistemasının’ talshıqları h’a’m tu’yinleri arqalı ishki organlarg’a baradı.
Vegetativlik nerv sistema ishki ag’zalardın’, qan-tamırlardın’ h’a’m terinin’ tegis bulshıqetlerin, ju’rektin’ h’a’m bezlerdin’ bulshıqetlerin inervatsiya qıladı. Vegetativlik talshıqlar skelet bulshıq etlerinede baradı biraq olar qozg’anda bulshıqettin’ qısqarıwın boldırmaydı, al ondag’ı zat almasıwdı ku’sheytip iskerligine tu’rtki boladı. Sharshag’an skelet bulshıqetinin’ simpatikalıq nervi titirkendirilse onın’ iskerligi qayta tiklenedi. Bul simpatikalıq nerv sistemasının’ adaptatsiyalıq-trofikalıq xızmeti delinedi.
Vegetativlik nerv sistemada oraydan inervatsiya bolatug’ın organg’a shekemgi jol eki neyronnan turadı. Bul vegetativlik nerv sistemasına ta’n belgi. Vegetativlik nerv sistemanın’ talshıqları, oraylıq nerv sistemanın’ yadrolıq du’zilislerinen shıg’ıp, a’dette periferiyalıq vegetativlik nerv tu’yinlerinde-gangliyalarında u’ziliske ushırap usı gangliyalarda jaylasqan neyronlarda sinapslardı payda etedi. Bul talshıqlar ganglion aldı yaki tu’yin aldı delinedi. Periferiyalıq vegetativlik gangliyalardı payda etiwshi kletkalardın’ o’simteleri ishki organlarg’a bag’dar aladı: bular gangliyadan keyingi yag’nıy tu’yinnen keyingi talshıqlar.
Skelet bulshıqetlerin, terini, baylamlardı, sin’irlerdi inervatsiya etetug’ın somatikalıq nerv sisteması bul jag’ınan vegetativlik nerv sistemasına salıstırg’anda o’zgeshelikke iye. Somatikalıq nerv sistemasında nerv talshıg’ı oraylıq nerv sistemasınan inervatsiya bolatug’ın organg’a shekem u’zliksiz jetip baradı.
Vegetativlik nerv sistemasının’ talshıg’ı somatikalıq nerv sistemasının’ talshıg’ına salıstırg’anda to’men qozıwshan’lıg’ı h’a’m impulstin’ tarqalıwının’ a’dewir pa’sligi menen o’zgeshelenedi.
Du’zilisinin’ ayırmashılıg’ına h’a’m funktsionallıq o’zgesheligine qaray vegetativlik nerv sistemada eki bo’lim (parasimpatikalıq h’a’m simpatikalıq) ajıratıladı.