Kirish Mehnat va Inson resurslari haqida umumiy tushunchalar

Inson resurslari - sifat jihatidan muayyan bilim, malaka va ko'nikmalarga ega bo'lgan mamlakat aholisining bir qismidir. Ularning bunday sifatlari qatoriga inson resurslarining ijtimoiy foydali mehnatga qodirligi ham kiradi. Bevosita ana shu jihat ularni mehnat resurslariga ham aylantiradi.
Ma'lumki, XVIII-XIX asrlarda ishlab chiqarishning ilk mexanizatsiyalashtirilishi davrida mehnat bozorida mehnat faoliyatining turli sohalarida ko'nikmalarga ega bo'lgan ish kuchi asosiy rol o'ynagan edi. Ya'ni ishlab chiqarish uchun maxsus tayyorgarlikni va katta jismoniy kuchni talab etmaydigan, aksariyat ko'pchilik odam osongina egallay oladigan ko'nikmalarga ega bo'lgan ish kuchi kerak edi.⁹
O'zining innovatsion rivojlanish bosqichiga qadam qo'ygan zamonaviy iqtisodiyotda mehnat bozorida taqdim etilgan resurslar katta ahamiyat kasb etmoqda. Birorta ishlab chiqarishni insonsiz tasavvur etib bo'lmaydi. Bevosita mehnatni tashkil etishning shakli yangi ijtimoiy iqtisodiy tizimning shakllanishi va rivojlanishini ifoda etadi.
Shuning uchun ham ijodiy shijoatga ega bo'lgan xodimlargina innovatsion iqtisodiyotni rivojlantirishni ta'minlay oladi. Mehnat bozorida bugungi kunda taqdim etilayotgan inson resurslari ham yangi iqtisodiyotni shakllantirishga da'vat etilgan.Inson resurslari o'zida inson kapitaliga talab va uning taklifi hamda boshqa iqtisodiy ko'rsatkichlarga egaligi sababli iqtisodiy munosabatlarning sub'yekti hisoblanadi.
Inson resurslarining tarkibi xodimlarning kasbi va malakasi, shuningdek omilkorligi bilan ajralib turadi. Bunda:
– kasb (ixtisoslik) – bu maxsus tayyorgarlik jarayonida egallagan, muayyan faoliyat turini bajarish imkonini byeradigan bilimlar va ko'nikmalarning jamlanmasidir;
– malaka – bu xodimga myehnat faoliyatining muayyan darajasidagi ishlarni (xizmatlarni) bajarish imkonini byeradigan bilimlar va tajriba hajmidir;
– omilkorlik – bu xodim tomonidan egallagan kasb ko'nikmalarining darajasi hisoblanadi.
Inson resurslari-tadbirkorlik qobiliyatini ham qamrab oladi. Tadbirkorlik qobiliyati – bu inson faoliyati bo'lib, faqat bilim,malaka va omilkorliknigina emas, shuningdek biznesni yuritish iste'dodi,iqtisodiy sezgirlik va omadni ham qamrab oladi.