|
Olmani quritish usullari va turlari.
Olmani barcha navlaridan qoqi olish mumkin. Ammo qand moddasi va kislotasi ko‘proq, xushbo‘y, eti zich, rangi oq yoki och sariq mevalarini quritish maqsadga muvofiqdir. Quritish usullariga qarab har xil qoqi olinadi.
Qurutishning quyidagi usullari mavjud: oddiy usulda ham, Koliforniya usulida ham meva po‘sti archilib olinadi va doira mevalar teriladi. Bu usulning texnologik jarayoniga ko‘ra mevalar teriladi, uning po‘sti archilib, urug‘ olinadi va doira shaklida kesiladi. Bu usulni texnologik jarayoniga ko‘ra mevalar teriladi, tashiladi, saqlab qo‘yiladi, dudlanadi, quritiladi.
Qoqi qilish uchun faqat yetilgan mevalar tanlanadi. Olma tinim yetilishi davrida, ya’ni mevalarga uglerod va aislotalar to‘planganligi, rangi, xushbo‘y xidi, o‘z naviga xos bo‘lgan, bandi shoxlaridan yengil ajraladigan paytda uziladi. Bunda hosilning tushmasligi ko‘zga tutiladi. Mevalar extiyotkorlik bilan uzib olinadi. Uzilgan olma 10‐12 kilogrammli qutilarga joylanib tashiladi. Mevalar o‘z qutilarida yoki bino ichidagi so‘nchaklarda saqlanadi. Saqlash davrida u yetiladi va quritishga yaroqli bo‘lib qoladi. Olmani saralash va katta‐
kichikligiga qarab ajratilib, quritishdan oldin to‘g‘rash, dudlash katta
ahamiyatga ega [X. Bo‘riyev va boshqalar, 2002].
Mevani saralash va kalibrlash qo‘lda yoki texnika yerdamida amalga oshiriladi.
Po‘sti archilgan olma to‘g‘rab 2‐3% li namakopga solinadi. Bu uning tabiiy rangini saqlab qolishga yordam beradi. Undan so‘ng xom ashyo podnislarga joylashtirilib, oltingugurt bilan dudlanadi. Dudlangan meva podnislarda quritish maydonchasidagi sunchaklarda quyilgan holda quyoshda quritiladi. 24‐30 soatdan keyin xom ashyo ag‘darilib chiqiladi. Yana shuncha‐vaqt o‘tgandan keyin podnoslar stolga shtabelga taxlab qo‘yiladi. Quritish muddatlaridan 10, 13, 20% gacha qoqi olinadi. Tarkibidagi nami 20% oshmagan qoqi tayyor hisoblanadi. Qoqilar qutilarga solinib 10‐15 kun saqlagandan keyin uning navi baravarlashib, yog‘och, qutilarga va kanop qoplarga joylanadi.
Quritish uchun yaroqli navlаr Samarqand tung‘ichi, Parmen zimniy zolotoy, Dyushes, Zolotaya grayma, Osenniy zolotoy va boshqalar hisoblanadi. Quritish usullariga qarab har xil qoqi olinadi. Qurutishning quyidagi usullari mavjud: oddiy usulda ham, Koliforniya usulida ham meva po‘sti archilmaydi, doira shaklida kesiladi va Fransuzcha usulda uning po‘sti archilib, urug‘i olinadi va doira shaklida kesiladi va shu usulda uning po‘sti archilib, urug‘i olinadi va doira shaklida kesiladi. Bu usulni texnologik jarayoniga ko‘ra mevalar teriladi, tashiladi, saqlab qo‘yiladi, dudlanadi, quritiladi.
Qoqi qilish uchun faqat yetilgan mevalar tanlanadi. Olma tinim yetilishi davrida, ya’ni mevalarga uglerod va aislotalar to‘planganligi, rangi, xushbo‘y xidi, o‘z naviga xos bo‘lgan, bandi shoxlaridan yengil ajraladigan paytda uziladi. Bunda hosilning tushmasligi ko‘zga tutiladi. Mevalar extiyotkorlik bilan uzib olinadi. Uzilgan olma 10‐12 kg li qutilarga joylanib tashiladi. Mevalar o‘z qutilarida yoki bino ichidagi so‘nchaklarda saqlanadi. Saqlash davrida u yetiladi va quritishga yaroqli bo‘lib qoladi. Olmani saralash va katta‐ kichikligiga qarab ajratilib, quritishdan oldin to‘g‘rash, dudlash katta ahamiyatga ega [X. Bo‘riyev va boshqalar, 2002].
Mevani saralash va kalibrlash qo‘lda yoki texnika yerdamida amalga oshiriladi. Mahsus uskunalar bo‘lmagan taqdirda mevalar kolibr sifatiga qarab, saralsh stolida amalga oshiriladi. Navlarga ajratilgan mevalar yuvish mashinalarida yoki toza suv solingan vannalarda tozalab yuviladi. Olma tilimlab yoki 0,7‐1,0 sm qalinlikda doira shaklida to‘g‘raladi. Gardish shaklida quritilgan qoqilar sifatli bo‘ladi. Mevaning po‘sti va urug‘ini tozalash, tilimlash va gardish shaklida kesish maxsus mashinada amalga oshiriladi. Bu yumush
qo‘lda bajarila sermehnat va ko‘p mehnat, vaqt sarf bo‘ladi, isrofgarchilikka yo‘l
qo‘yiladi.
Po‘sti archilgan olma to‘g‘rab 2‐3% li namakopga solinadi. Bu uning tabiiy rangini saqlab qolishga yordam beradi. Undan so‘ng xom ashyo podnislarga joylashtirilib, oltingugurt bilan dudlanadi. Dudlangan meva podnislarda quritish maydonchasidagi sunchaklarda quyilgan holda quyoshda quritiladi. 24‐30 soatdan keyin xom ashyo ag‘darilib chiqiladi. Yana shuncha‐vaqt o‘tgandan keyin podnoslar stolga shtabelga taxlab qo‘yiladi. Quritish muddatlaridan 10, 13, 20% gacha qoqi olinadi. Tarkibidagi nami 20% oshmagan qoqi tayyor hisoblanadi. Qoqilar qutilarga solinib 10‐15 kun saqlagandan keyin uning navi baravarlashib, yog‘och kardon qutilarga va kanop qoplarga joylanadi. Mahsulot saqlanadigan binoning harorati 0 0S + 10 0S, nisbiy namligi 60‐65% bo‘ladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
