Kirish I bob. Milliy uyg`onish davri adabiyotida ayollar obrazi



Download 66,98 Kb.
bet12/13
Sana16.01.2022
Hajmi66,98 Kb.
#371265
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
KURS ISHI

Senlarg`a hech son kirmadi… qachon ko`rsam, uylaring lo`lining xurjun solg`an yelkasi!

Lo`lining xurjun solg`an yelkasi bo`lsa, - dedi Nozik otlig` bir qiz, -o`zing yig`ishtirib ber, Gulshan opa!

Menmi, menga nma?

Menga ham nima?

Sening turadirg`an uying, dedi Gulshan, - yig`ishtirsang, ko`ngling ravshan bo`ladi.

Uy yig`ishtirilmasa ham ko`nglim ravshan, - dedi Nozik va yonidag`i Tuxfaga qarab kuldi. – Tuhfa, sening ham ko`ngling ravshanmi?

Tuhfa og`zini katta ochib, Gulshanning oldig`a keldi:

Mana, o`z ko`zing bilan qara, opa, ko`nglim chilchiroq yoqqandek ravshan, ko`rdingmi?

Ularning bu suhbatlaridan kinoya, kesatiq ma`nolarini anglaymiz. Ular uy yig`ishtirib qo`ysam ko`nglim ravshan bo`ladimi? Barcha orzu-umidlarimdan mahrum bo`lib to`rt devor ichida yolg`iz qoldim. Mening boshqa qizlardek baxtli bo`lisha haqqim bor edi. Ammo hozir dunyoni poyimga qo`sang ham ichimga chiroq yoqsang ham yorishmaydi demoqchi bo`ladi.

Qizlar o`zaro bazmga hozirlanar edilar va har kech bazm bilan ko`ngil yozar edilar. Darxaqiqat, erkaklar dunyosidan aloqasi kesilgan, oila hayotidan mahrum bechoralar shundan boshqa nima bilan ovunsizlar? Ularning ovunchog`i- kunduzlari o`yun, kechalari bazm va tunlari uyqu ham tush edi.

Kuy-qo`shiq avjiga chiqar. Qizlar qo`shiq kuylar edi.

Tirnamag`il sen yaram, yig`latma ko`p, qil karam,

Turg`an o`rningdir haram, ya`ni shohim bazmidir!

Ya`ni shohim bazmidir!

Oy-u yillar yig`lag`an, bag`rin har dam tig`lag`an,

Hasratdan big`lag`an, baxtsiz bir qiz Nazmidir!

Baxtsiz bir qiz Nazmidir!

Keyingi baytlar og`ir bir fojiani tasvir qildilar: oylar, yillar yig`lagan, hasratidan hushsiz yiqilgan baxtsiz bir qizning jonso`z faryodini gavdalantirib ko`rsatdilar. Bu o`rinda sho`x kuy lobarg`ina qilib bir hasratka tarjimonliq etdi. Yuqooridan boshlab o`ynoqi ruhda kuylab kelgan qizlar va doim nozu karashmada bo`lgon o`rtadag`i o`yinchi ham bundagi og`ir ma`noni o`zicha olishqa tirishadir.

Bu baxtsiz qiz bazmdagi qizlarning har qayg`usiga ma`lim edi. Faqat bu majlisda uning faryodi ishtirok etsa ham, o`zi ishtrok etmas, behisob faryodlar, fig`onlar, hasratlar bilan charchag`an bu qiz hozir tuproq ostida tinchib uxlar edi. Uning tarjimayi holini “Qirq qizlar” dan har kim bilgaidek, hatto uni qumsab yig`laguchilar hali ham topilar edi. Darxaqiqat, ozoqliqdan mahrum etilgan mazluma qizlarg`a necha asarlar qoldirib ketgan bir shoirani kim bilmasin, ko`bchilikning aytolmagan hasratini kuylarg`a solib bergan shoirani kim unutsin? Oshiqidan ayrilg`an bir ma`shuqa, nomusig`a to`unilg`an bir mazlumaning faryodi kimlarning yuragiga kirib o`lturmasin?

Shunday… Mundan birar yillar ilgari shu “Qirq qizlar” ichida Nazmi ismlik bir qiz o`lgan edi. Bu shu qizning to`qug`an baytlaridan biri edi. Nazmi Qo`qon qishloqlarining biridan chiroyli qiz edi. Nazmi xolasining o`g`li bilan sevishgan, hatto to`y kunlari ham yaqinlashqan ekan. Otasi juda kambag`al dehqon bo`lib, xudoyorxonning necha yillik soliqlarini to`lamag`an ekan.

Xudoyor cho`g`ollari qishloqqa chiqib, Nazminig otasini siqqanlar, urg`anlar… Qizidan boshqa mol topolmay, uch yillik soliq badaliga Nazmini tutib, Xudoyorg`a tortiq qilg`anlar. Xong`a Nazmining husni yoqqan, uni doya xotunlarg`a qo`shub hammomga yuborg`an. Xudoyor bir-ikki kech bechoraning nomusiga tegib, so`ngra “Qirq qizlarg`a” qo`hgan… Nazmi shunda ikki yil chamasi kuylab, yig`lab yurgan, “Qirq qizlar” g`a ko`b yangiliklar bergan va oxirda o`zi sil bo`lib o`lgan…

Bu yosh qizning fojiyasi bizga Abdulla Qodiriyning qarindoshi Rahbar ismli qizni eslatadi. Agar so`zimga kirib Bo`pirni o`qitishganda, xohishiga qo`yishganda u yurtda mashhur ayol hofizalardan bo`lardi: ovozi yaxshi edi. “Yuzni ochish gunoh, buzilib ketadi”, deb ko`nmadilar. Bunisi ham mayli. Tag`in bechorani borib-borib o`z tengiga emas, kuyov qurigandek “puli ko`p, boy” deb, xotini o`lgan qariga berishdi-ya. U hasratdan ich-etini yeb sil bo`lib o`ldi.

Nazmi va Rahbarning taqdiri birday go`yo.

“Qirq qizlar” bazmi shunday qilib tunda o`z nihoyasiga yetdi. Birozdan so`ng qatordan pishillagan tovushlar eshitildi va bu pishillashni ora-chora piq-piq yig`lag`an tovush buzar edi.

Ko`ryapsizki, qanchalik sho`x, shaddod bo`lishasin barchalarining ichlari dar-u alamga to`la. Kunduzlari kulsalar-da tunlari yostiqlarini ho`l qilib yig`lab chiqishadi. Axir ularda nima gunoh bor edi. Ularning boshqa o`zbek qizlaridan qayerlari kam edi. Axir ular ham turmush qurishga, oilali bo`lishga, farzandlar ko`rib ularni tarbiya qilishga, farzandlarining baxt-u saodatini ko`rishga, bir uyning bekasi bo`lishga haqlari bor edi. Ularning ham orzu-istaklari bor edi. Ammo…Afsus

shum taqdir ularni barchasidan mahrum etdi, orzu qilishga ulgirmay armonga aylandi.




Download 66,98 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish