|
Kompaniya va tadbirkorlikda ishlab chiqarishni texnikaviy meyorlash.
Режа
1.
2.
3.
Texnik rivojlantirish fan-texnika taraqqiyotiga suyanib amalga oshiriladi va ishlab chiqarishga yangi texnikani joriy qilish, progressiv texnologik jarayonlar va ishlab chiqarishni tashkil etishning ilg’or shakllarini joriy qilishda ko’rinadi. Xo’jalik yuritishning yangi shakllari kengayib borayotgan bir davrda korxonalarning texnik qayta tayyorlash ishlarini (tadbirlarini) korxonaning o’z mablag’i hisobiga va bank kreditlaridan foydalanib amalga oshirish imkoniyatlari kengayib bormoqda. Lekin, ishlab chiqarishni rekonstruksiya qilishga qaratilgan yirik tadbirlarni amalga oshirish korxona faoliyatining iqtisodiy ko’rsatkichlarini vaqtinchalik kamaytirishga olib keladi. Buning natijasida bu chora-tadbirlarni amalga oshirish sustlashadi.
Korxonalarda texnik rivojlanishni takomillashtirish tadbirlarini ishlab chiqarishdagi asosiy kamchiliklarini ko’rib chiqaylik. Eng avvalo, korxonalarning yangi texnikani joriy qilishdan joriy manfaatdorliklari, perspektiv manfaatdorlikdan ko’ra yuqoriroq bo’ladi. Yangi texnikani joriy qilish rejalari ko’p hollarda ishlab chiqarishni kompleks rivojlantirish rejalarini ishlab chiqarish ko’zda tutilgan, faqat
alohida stanok yoki yangi texnologiyani joriy qilish bilan cheklanadi. Bundan tashqari korxonalarning texnik qayta qurishga ajratgan mablag’i jaxon darajasiga chiqish uchun yetarli emas. Ana shu kamchiliklarni yo’qotish uchun texnik rivojlanishni boshqarish quyidagilarni ko’zda tutadi: Ishlab chiqarishning texnik darajasini prognoz qiluvchi doimiy informasion bazani tashkil etish. Korxonalarda, ilmiy tashkilotlarda, birlashmalarda, umumiy ilmiy texnik siyosatni olib borishni ko’zda tutuchi reja (topshiriq) hujjatlar tizimini xo’jalik mexanizmini ishlab chiqarish, bugunlarini ishlab chiqarishning texnik darajasini doimiy ravishda olib oshirib borishda manfaatdorligini oshirish. Korxonalarda texnik qayta qurish barcha texnologik sikl bo’yicha amalga oshirilishi lozim. Hozirgi sharoitda ishlab chiqarishni tayyorlash faoliyatini quyidagi asosiy yo’nalishlarni ajratish mumkin:
Ishlab chiqarishni texnik tayyorlashni rejalashtirish uchun boshlang’ich ma`lumot
bo’lib, ishlab chiqarish ob`yektlari tarkibi, har bir ob`yekt bo’yicha ishlab chiqarish dasturi, yangi mahsulotni o’zlashtirish muddatlari normativlari hisoblanadi. Ishlab chiqarishni texnik tayyorlashni rejalashtirishda kalendar rejalar tuziladi, zaruriy mehnat, moddiy va pul mablag’lari miqdori aniqlanadi. Konstruktorlik va texnologik loyihalar bo’yicha ishlar hajmi kishi-soatlarda, texnik jarayonlarni moddiy jihozlash bo’yicha ishlar norma-soat yoki natural birliklarda aniqlanadi. Ishlab chiqarishni texnik tayyorlash mehnat sig’imini hisoblash uchun quyidagi usullardan foydalaniladi:
1. dastlabki me`yorlashtirish;
2. namuna bo’yicha me`yorlash;
3. detalli me`yorlash.
Dastlabki me`yorlashtirish yangi mahsulot korxona ishlab chiqarish turiga
mos kelgan holatda qo’llaniladi. Konstruktor yangi mashina yoki jihozning konstruksiyasi borasida umumiy ma`lumotga ega bo’lib, rejalashtirish bo’limi xodimlari bilan birgalikda tajriba ma`lumotlari asosida ish hajmini aniqlaydi. Namuna bo’yicha me`yorlashtirishda yangi mashina yoki jihozni tuzilishi jihatdan bir xil yoki o’xshash mahsulotlar nuqtai nazaridan ko’rib chiqiladi. Bunda ishning mehnat sig’imi turli omillar bo’yicha ko’rib chiqiladi va har bir omil bo’yicha xususiy koeffisiyentlar aniqlanadi, konstruksiyaning talabga javob berishini hisobga oluvchi koeffisiyent konstruksiyaning murakkabligini e`tiborga oluvchi koeffisiyent va h.k. So’ngra umumiy mehnat sig’imi koeffisiyenti topiladi. Ushbu koeffisiyenti yangi mashina yoki mahsulotni texnik tayyorlash mahsuloti mehnat sig’imidan qancha farq qilishini ko’rsatadi. Yaratilayotgan mahsulotning iqtisodiyligi:
- Ishlab chiqarish jarayonida konstruksiyani normalashtirish darajasi
bilan, metallar sarfi, mehnat sarfi, tannarx texnologik ishi bilan;
- ekspluatasiya jarayonida unumdorligi, xizmat ko’rsatish davomida ish
birligiga to’g’ri keladigan mehnatning iqtisod qilish, baxosi, qoplash muddati
bilan xarakterlanadi.
Yirik korxonalarda konstruktorlik tayyorgarlik bilan bosh konstruktor
bo’limi shug’ullanadi. Kichik korxonalarda esa, ishlab chiqarishni tayyorlash
yagona bo’limi bu ish bilan shug’ullanadi.
Texnologik tayyorlash o’z ichiga texnologik jarayonlarni takomillashtirish,
texnik jihatdan asoslangan normalarni ishlab chiqish, texnik nazorat
usullarini tanlash, maxsus asboblarni tayyorlashga qaratilgan chora
tadbirlarni oladi.
Texnologik tayyorgarlik ikki etapda amalga oshriladi.
Birinchi etapda konstruktorlik bo’limida tayyorlangan barcha chizmalar
tekshirilib, tahlil qilinadi.
Ikkinchi etapda, esa ishchi chizmalarga, detallarning harakat yo’nalishlariga, texnik shartlariga, ishlab chiqarish vositalarining hujjatlariga asoslanib loyihalashtirilayotgan mahsulotning barcha detal va bo’g’inlari uchun texnologik jarayonlar ishlab chiqiladi va texnologik marshrut kartalarda aks ettiriladi. Texnologik jarayonlarni tuzish ishlab chiqarish turi va operasiyalar murakkabligiga bog’liq. Yirik seriyali va ommaviy ishlab chiqarish sharoitida texnologik jarayon to’lig’icha detallashtiriladi. Operasiya va uzatishlarga taqsimlanadi, ishlab chiqarish vositasi tanlanadi, samarali ishlov berish tartibi o’rnatiladi, barcha ishlarni normallashtirish amalga oshiriladi. Bularning natijasida operasion karta tuziladi. Yakka tartibli va kichik seriyali ishlab chiqarishda esa, faqat marshrut kartalari tuziladi xolos. Unda faqat asosiy operasiyalar ko’rsatilib, vositalarni tanlash va ishlov berish tartibi sex va uchastkalarda amalga oshiriladi.
Texnologik tayyorgarlikning yakuniy qismda yangi texnologik jarayonlarning o’nglash va ishlab chiqarishga joriy qilish amalga oshiriladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
