Kirish. Elektr yuritma asoslari

Nazorat uchun savollar

1) EYU xarakat tenglamasini yozing va taoriflang

2) EYU tezlashishi va sekinlashishi shartlarini ayting
3) Elektr dvigatelni mexanik xarakteristikasi qanday aniqlanadi?
4) Tabiiy va sunHiy xarakteristikalar qanday farqlanadi?
5) Ishchi mexanizmning mexanik xarakteristikasi nima va uning tur-
lari qanday bo‘ladi?
6) Mexanik xarakteristikaning bikrligi deb nimaga aytiladi?
7) EYUning turg‘un xarakati qanday aniqlanadi?
8) Mexanik xarakat barqarorligi nima va u qanday aniqlanadi?
9) Tenglamada xarakat, qarshilik va inersiya momentlarining ishora-
lari qanday aniqlanadi?
10) Turg‘un xarakat barqarorligini zaruriy va etarli shartini yozing


Adabietlar

[1. IV-bob. 4-1,4-2,4-5; 145-152; II-bob, 2.1, 14-16 betlar]

[2. 1-bulim,1.1,1.4, 20-21, 24-29 betlar]
[5. 1-bulim,1.5, 39-43 betlar, 1,7,47-49 betlar]



8 MAVZU
ELEKTR YURITMANING TURG‘UNMAS XARAKATI
ELEKTR YURITMALARPING KOORDINATALARINI ROSTLASH TUGRISIDA TUSHUNCHA. ELEKTR YURITMALAR TEZLIGINI VA XOLATINI ROSTLASH.
Reja:
1. O‘zgarmas dinamik momentdagi elektr yuritmani turgunmas xarakati
2. Tezlikka nisbatan chiziqli bog‘lanishli dinamik momentdagi EYU turg‘unmas xarakati
3. Ixtieriy dinamik momentli turg‘un xarakati


Tayanch so‘z va iboralar
EYUning turg‘unmas xarakati, o‘zgarmas momentdagi o‘tish jarayoni, tezlikka nisbatan chiziqli momentlardagi o‘tish jarayoni, ixtiyoriy momentdagi o‘tish jarayoni, xarakat tenglamasini raqamli integrallash usuli, chiziqli va eksponensial bog‘lanishli o‘tish jarayoni
Elektr yuritmaning turg‘unmas harakati
EYU ning turg‘unmas harakati, dvigatel va yuklama momentlari bir - biridan farqlanganda, yaHni M  M_s bo‘lganda ro‘y beradi.
Bu xolda dinamik moment nolga tenglashmaydi va harakat tezligining ortishi yoki kamayishi sodir bo‘ladi.
EYU dagi turg‘unmas harakatni o‘ziga xos ko‘rinishlari - bu dvigatelni ishga tushirish, to‘xtatish va teskari aylantirish, shuningdek uni bir tezlik qiymatidan boshqasiga o‘tishidir (tezlikni rostlash).
Turg‘unmas harakat, EYU ning biror - bir ko‘rsatkichli turg‘un rejimidan boshqa ko‘rsatkichli turg‘un rejimiga o‘tishiga mos tushadi. SHu sababli, turg‘unmas harakat o‘tish jarayoni yoki o‘tkinch rejim xam deb ataladi. Turg‘unmas harakatni ko‘rib chiqishdan asosiy maqsad, EYU dagi mexanik o‘zgaruvchilar (koordinatalar) - dvigatel momenti, tezligi va valining burilish burchagini vaqt bilan bog‘lanishini topishdir, yaHni M(t),  (t) va  (t). Bu bog‘lanishlar harakat tenglamasini (2.15) echish orqali olinadi.
Umumiy xolda, dvigatel va ishchi mexanizmining momentini, bapzida esa inersiya momenti xam vaqt, tezlik va o‘rin joyining funksiyasi bo‘lishi mumkin.
O‘tish jarayonlarini mumkin bo‘lgan xar xil ko‘rinishlaridan, EYU larda ko‘p uchrab turadigan, yaHni dvigatel va ishchi mexanizm-ning momentini, shuning uchun dinamik momentni xam tezlik funksiyasi bo‘lgan xolatini ko‘rib chiqamiz. Bunday o‘tish jarayonlarini shartli ravishda uch guruxga ajratish mumkin: o‘zgarmas dinamik momentdagi, tezlikka nisbatan chiziqli bog‘lanishdagi dinamik momentdagi va ixtiyoriy dinamik momentdagi.

1.