Кириш 3 I боб. Экологик терминлар тадқИҚининг назарий асослари

ксилемли шарбатнинг оқиб чиқиши;

сувларнинг гуллаши

сув рангини ўзгартирадиган фитонпланктонларнинг оммавий ривожланиши; тилнинг гуллаши – тилнинг устки қатламининг яллиғланиши;

қорнинг гуллаши;

қор устининг хионофлиит сув ўсимликлари билан қопланиши;

товушдан маст бўлиш – резонанс туфайли хужайраларнинг қаттиқ ритмик товушларга жавоби; ўсимликларнинг куйиши – пестецидлар таъсирида ўсимликларнинг барглари, новдаси ва бошқа қисмларининг қуриб қорайиши;

ер ости сувлари депрессияси - табиий ёки сунъий дренаж даражасигача ер ости сувларининг эркин сатҳининг пасайиши ҳодисаси ва ҳоказо.

Инсоннинг кўзига (инсон органларига) ва оғзига ўхшатишга асосланган семантик экотерминлар ҳам антрономорф метафоралар сифатида намоён бўлиши мумкин. масалан: тропик циклон марказидаги бўрон кўзи, булоқ кўзи; вулқон оғзи, ғор оғзи ва ҳоказо.
Мисоллардан кўриниб турибдики, барча тиллардаги эколексика ва экотерминларнинг лексикологик хусусияти шундан иборатки, нутқда бир сўзли терминлар билан бир қаторда қўшма терминлар, сўз бирикмаси кўринишидаги терминлар қўлланади. Умумхалқ тили лексикасининг таркибий қисми бўлган экологик сўзлар тўплами миллий тилнинг асосий шаклланиш босқичларини акс эттиради, уларнинг ривожланиш суръати, ўз навбатида, давлатнинг дунёдаги сиёсий мавқеи ва иқтисодий ривожланиш савиясига боғлиқ. Тасвирий экотерминлардаги ҳам лексик, ҳам стилистик компонентлар яққол кўзга ташланувчи прагматик хусусиятга эга. Метафорик кўчим экологик лексиканинг бойиш манбаларидан бири, терминлар яратишнинг семантик усули саналади. Унинг асосий объекти, жараёнлар, ҳодисалар, предметлар ва уларнинг белги хусусиятлари ҳисобланади¹. Экотерминлар тизимида экология сўзидан ҳосил қилинган “экологик” (экологиялық, экологический, ecological) сифати қатнаштирилган метафорик терминлар энг маҳсулдор усулнинг намуналари сифатида баҳоланади.

0. 
   
1.