Kimyoviy texnologiyalar

Hisoblash va loyihalash
Unumdorligi G_f=200 kg/soat spirt ishlab chiqaradigan bragorektifikatsion kolonnani xisoblang (3.2 rasm).
Hisoblash uchun ma’lumotlar: boshlang‘ich aralashma tarkibida spirt mikdori. X_bosh = 10% (hajmiy), kub qoldig‘i X_k = 0,0064% (hajm), distillyat esa X_d = 69,3 % (hajm);. flegmaning ko‘prok olinishini qisobga oluvchi koeffitsient β=3,1; kolonna P = 0,22 MPa bosimli bug‘ bilan isitilmokda; kolonnaning yuqori qismidagi ishchi bosim P= 0,12 MPa; aralashma tarelkaga t_bosh = 85°S da kiritilmokda; kolonnadagi tarelkalar orasidagi masofa h = 250 mm. Kolonnaning diametri, balandligi, tarelkalar soni va isituvchi bug‘ sarfi hisoblab topilsin.
E ch i sh : Hisoblash ushbu ketma ketlikda olib boriladi. Boshlang‘ich aralashma, distillyat va kub qoldiklarining konsentratsiyalari hajmiy foizdan (hajm), massaviy foizga (mass)formula yordamida, so`ngra esa

formula yordamida massaviy foizdan (mass) xajmiy foizga (hajm) qayta
hisoblanadi.
Natijada boshlang‘ich aralashma, distillyat va kub qoldikdarining konsentratsiyalari quyida son qiymatlariga ega buladi:
x_bosh = 20% hajm = 16,01 % mass = 6,34 % mol.
x_bosh = 79.8 % hajm = 71,8 % mass = 48,5 % mol.
x_k = 0,006 % hajm = 0,005 % mass = 0,0015 % mol.
2. Kuyidagi formula yordamida esa minimal flegma soni aniklanadi.
bu erda B0 - muvozanat chizig‘ining ordinata o‘qidagi kesmasining qiymati.
2.1. Ilovadagi 16 jadvachdagi ma’lumotlar asosida x - y muvozanat chizig‘I

	Var	Xujjat	Imzo	Sana		Varaq
Bajardi
Qabul q
chizig‘i bilan nuqta 2 da kesishguncha vertical chiziq o‘gkaziladi. 2.4. Nuqtalar 1 va 2 o‘zaro birlashtiryushdi va ordinata o‘qi bilan kesishguncha davom ettiriladi va B0 = 26,5 mol qiymat topiladi. Minimal flegma sonining qiymati Rmin =48,5-26,5/26,5 = 0,830 ushbu yo‘l bilan hisoblanadi. 3. Haqiqiy flegma soni ushbu formuladan topiladi: Kf = φ* Rmin = 0,830 *3,1 = 1,4 Bu erda (φ >1 - flegmaning ko‘prok olinishini xisobga oluvchi koeffitsient, odatda φ = 1,04, 1,05. 4. Ilovadash 16 jadvaldagi ma’lumotlar asosida diafragma quriladi va keyingi hisoblarda zarur flegma tarkibi, deflegmatorga beriladigan bug‘ tarkibi va temperaturalar aniklanadi (3.4-rasm). 4.1. Distillyatning konsentratsiyasi xd = 48,5% molga qarab flegma tarkibi xf= 6,8% mol = 15,9% mass, hamda bug‘ning kondensatsiyalanishining boshlanish temperaturasi tK =88,5°S belgilab olinadi. 4.2. Kesmalar nisbati a/b =Rf = 1,4 ga qarab nuqta 3 topiladi Bu nuqta, defleshatorga kirayotgan bug‘ konsentraiiyasini harakterlaydi: yb = 21% mol 40,3% mass.
	Var	Xujjat	Imzo	Sana		Varaq
Bajardi
Qabul q
3.4-rasm. Suv-spirt aralashmasi bug‘ining konsentratsiyasi va flegma sonini aniklash uchun t - x, y diagramma 5. Kolonnadan deflegmatorga kirayotgan bu mikdori ushbu tenglikdan aniklanadi: Gb= 16,7*23,9= 399,1 kg/soat Distillyat M ning mol massasi kuyidagi formula orqali aniklanadi: Xuddi shu yo‘l bilan bug‘ning mol massasi hisoblanadi: Mb = 23,9 kg/mol Distillyat hosil bulishi uchun sarf bo‘lgan bug‘ mikdori 200/31.95= 6.26 6. Flegma mikdori ushbu formuladan topiladi: Gb=Gφ + GD =GD (Rφ + 1) Gφ =Gb GD = 16.7 - 6.26 = 10.44 kmol/soat Gφ = 10.44*20 = 208.8 kg/soat Flegmaning mol massasi MD formuladan topiladi: Pastda keltirilgan formulalardan foydalanib boshlang‘ich aralashma mikdori G6oiu va kub qoldig‘i GK aniklanadi: Bu tenglamalardan GK = 1270.9 kg/soat Gbosh = 1461 kg/soat 8. Isituvchi bug‘ sarfini bshshsh uchun kolonnaning issiqlik balansi tuziladi
	Var	Xujjat	Imzo	Sana		Varaq
Bajardi
Qabul q