Kimyoviy texnologiyalar

Rektifikatsiya kolonnasining moddiy balansi. Rektifikatsiyani hisoblash va tahlil qilishda fazalar tarkibi va miqdori mol ulushlarda ifodalanadi. Hisoblash ishlarini osonlashtirish uchun quyidagi shartlar qabul qilinadi:
1) kolonnadan chiqib, deflegmatorga kirayotgan bug`ning tarkibi (y<sub>D</sub>) va kolonnaga qaytib tushayotgan flegmaning tarkibi (x<sub>D</sub>) bir xil qiymatga ega, ya`ni
(27.1)
2) qaynatgichdan chiqib, kolonnada kochtarilayotgan bug`ning tarkibi kolonnaning pastki qismi (kub-bug`latgich)dan chiqayotgan suyuqlikning tarkibiga teng, ya`ni (27.2)



27.2-rasm. Rekifikasiya kolonnasining moddiy balansini aniqlashga doir:
1 - kolonna; 2 — kub-bug`latgich; 3 - deflegmator.
27.2-rasmda kochrsatilgan sxemaga kochra rektifikatsiya ko­lonnasining moddiy balansini tuzamiz:
- oqimlar bochyicha
(27.3)
- engil uchuvchan komponent bochyicha
(27.4)
bu yerda, — dastlabki aralashma, distillyat va qoldiq mahsulotning massaviy yoki mol hisobidagi sarflari;
— yengil uchuvchan komponentning dastlabki ara­lashma, distillyat va qoldiq mahsulotdagi massaviy yoki mol ulushlari hisobidagi tarkibi. Kolonna yuqorigi qismining moddiy balansi. Tachminlovchi tarelkaning tepa qismi uchun quyidagi moddiy balans tenglamalarni yozish mumkin:
- oqimlar bochyicha
(27.5)

	Var	Xujjat	Imzo	Sana		Varaq
Bajardi
Qabul q
- engil uchuvchan komponent bochyicha (27.6) bu yerda, — kolonnada kochtarilayotgan bug`, flegma va distillyatning mol hisobidagi sarflari; y va x — kolonnaning berilgan kesimiga tochg`ri kelgan suyuqlik va bug` tarkibidagi yengil uchuvchan komponentning qurilma balandligi bochyicha ochzgaruvchan konsentratsiyasilari (mol ulushla­ri hisobida); xd— yengil uchuvchan komponentning distillyatdagi tarkibi (mol ulushlari). Moddiy balans tenglamasini mol hisobidagi nisbiy sarflar bochyicha (1 kmol distillyatga nisbatan) qayta echib, va deb olamiz. Bunday holatda Natijada quyidagi ifodalarga erishamiz: (27.7) (27.7) tenglik kolonnaning yuqorigi bug` tarkibini oshiruvchi qismi uchun ish chiziq tenglamasi deb ataladi. Bu tenglamada R/(R+1)=tg ish chizig`ining absissa ochqiga og`ish burchagi tangensi; chiziqning y-x diagrammadagi ordinata ochqi bochyicha ajratilgan kesmasi. Demak, oxirgi tenglamani quyidagicha yozish mumkin: (27.8) (27.8) ifoda kolonnaning yuqorigi qismi uchun ish chizig`i tenglamasi deb ataladi.