Kimyoviy texnologiyalar

II. ASOSIY QISM
2.1.REKTIFIKATSIYA JARAYONINING MOHIYATI.
Bir jinsli suyuq aralashmalarni komponentlarga tochla ajratish faqat rektifikatsiya usuli bilan amalga oshirilishi mumkin. Rektifikatsiya jarayonining mohiyatini t-x-y diagramma orqali tushuntirish mumkin. Konsentratsiyasi x₁ bochlgan dastlabki aralashma qaynash harorati t₁gacha isitilganda, suyuqlik bilan muvozanatda bochlgan bug`ning holati aniqlanadi (b nuqta). Bu bug` kondensatsiya qilinganida konsentratsiyasi x₂ ga teng bochlgan suyuqlik hosil bochladi (x₂ > x₁). Demak, suyuqlik yengil uchuvchan komponent bilan birmuncha tochyingan bochladi. Bu suyuqlik ham qaynash harorati t₂ gacha isitilganda bug` hosil bochladi {b nuqta), bug` kondensatsiyalanganda x₃ tarkibli suyuqlik olinadi (x₃ > x₂). Shu yochsinda birin-ketin bir necha marta suyuqlikni bug`latish va bug`ni kondensatsiyalash jarayonlarini ochtkazish orqali tayyor mahsulot — distillyat olish mumkin. Distillyat asosan yengil uchuvchan komponentdan tashkil topgan bochladi.
Diagrammadagi yuqorigi egri chiziq bug` fazasining tarkibini belgilaydi, pastki egri chiziq esa qaynash haroratlarini ifodalaydi. Bu diagramma yordamida birin-ketin bir necha marta kondensatsiyalash va bug`latish jarayonlarini ochtkazish orqali tarkibi asosan qiyin uchuvchan komponentdan tashkil topgan qoldiq suyuqlik olish mumkin. Kochp marta bug`latish jarayonini kochp pogO`nali qurilmalarda olib borish mumkin. Biroq bunday qurilmalar qator kamchiliklarga ega: ochlchami katta, yuqori konsentratsiyasili moddalar (distillyat yoki qoldiq) ning chiqishi kam, atrof-muhitga kochp miqdorda issiqlik yochqoladi.

27.1-rasm. Binar aralashmalarni rektifikatsiya usuli bilan ajratishning diagrammada tasvirlanishi.

Suyuq aralashmalarni birmuncha ixcham bochlgan rektifikatsiya kolonnalarida tochla holda komponentlarga ajratish ancha tejamlidir. Rektifikatsiya jarayoni davriy va uzluksiz ravishda, bosimning turli qiymatlarida (atmosfera bosimi ostida, vakuumda, atmosfera bosimdan yuqori bosimda) olib boriladi. Yuqori haroratlarda qaynaydigan moddalarning aralashmalarini ajratishda vakuum ishlatish maqsadga muvofiqdir. Normal haroratlarda gaz holatida bochlgan aralashmalar ajratilganda atmosfera bosimidan yuqori bochlgan bosim ostida ishlaydigan qurilmalardan foydalaniladi.

	Var	Xujjat	Imzo	Sana		Varaq
Bajardi
Qabul q