Kimyoda atom-molekular ta’limot

Elektrmanfiylik (x) (nisbiy elektrmanfiylik) — atomning asosiy kimyoviy poydevori, molekulada atomning umumiy elektron juftlarni almashtirish qobiliyatining miqdoriy xususiyatlari, ya’ni atomlarning boshqa atomlarning elektronlarini tortib olish qobiliyati. Galogen(p-elementlar, F, O, N, Cl) va kuchli oksidlovchi moddalarda eng yuqori elektrmanfiylik darajasi ega. Faol metallar (1 guruh s-elementlari) eng pas elektrmanfiylikni namoyon qiladi.


Elektrmanfiylikning tasnifi

Atomlarning elektrmanfiylik haqidagi

zamonaviy kontseptsiya amerikalik kimyogar L. Poling tomonidan kiritilgan. U A—B (A, B — har qanday kimyoviy elementlarning belgisi) geteroatomik bog’lanishning energiyasi odatda A—A va B-B gomoatomik bog’lanishlarining o’rtacha geometrik qiymatidan katta ekanligini tushuntirish uchun elektrmanfiylik tushunchasini ishlatgan.

Poling elektrmanfiylikning birinchi va keng tarqalgan (eng keng tarqalgan) shkalasi fransiy atomlari uchun 0,7 dan ftor atomlari uchun 4,0 gacha bo’lgan qiymatlarni qamrab oladi. Ftor elektrmanfiylik eng katta element, undan keyin kislorod (3,5), so’ngra azot va xlor (ishqorlar va ishqoriy er metallari 0,7-1,2 oralig’ida yotib, elektromanfiylikning eng past ko’rsatkichlariga ega, galogenlar – eng yuqori ko’rsatkichlarga ega 4.0-2.5 oralig’ida). Bundan tashqari, moddalarning turli xususiyatlariga asoslangan bir necha

boshqa elektrmanfiylik o’lchovlari ham mavjud. Lekin ulardagi elementlarning nisbiy joylashuvi taxminan bir xil.

Molekuladagi atomning o’ziga elektron zaryadini jalb qilish qobiliyati atomning ionlanish energiyasiga va uning elektronga yaqinligiga bog’liq degan aniq taklifga asoslangan. Malliken atomning elektrmanfiylikgi haqidagi g’oyani valent holatlarning ionlashida (masalan, a+ dan a+ ga) tashqi elektronlarning o’rtacha energiya aloqasi sifatida taqdim etdi va shu asosda atomning elektrmanfiylikgi uchun juda oddiy nisbani taklif qildi:
Bu erda J1A va eA atomning ionlanish energiyasi va uning elektronga yaqinligi.
Hozirgi vaqtda atomlarning elektrgativligini aniqlashning turli xil usullari mavjud.
BOG‘ QUTBLILIGI

https://youtu.be/k1Qh7-8JBps

VALENT BOG‘LANISHLAR NAZARIYASINING ASOSIY HOLATLARI