Kimyo tarixi predmeti nimani o’rganadi

283. O’zbekistonda kimyo ta’limi, olimlari, kimyo korxonalari haqida ma’lumot bering
O’zbekistonda meloddan avvalgi VIII-VI asrlarda temir davri bo’lib, ular Xorazm, Baqtriya, So’g’dda va Farg’ona vodiysida yaxshi o’rganilgan. Temir rudasining mis va qalayga nisbatan tabiatda ko’p uchrashi aytilgan. Miloddan avvalgi 1- minginchi yillar o’rtalarida O’rta Osiyoda zargarlik, to’qimachilik, rudalardan metallar olish rivojlandi. U asrning ikkinchi yarmi va oltinchi asrning boshlarida Turk hoqonligi davrida Farg’ona va So’g’dda oltin, mis, temir, simob qazib olingan. Shu davrda har xil kimyoviy ishlar – neft, gaz, ko’mir qazib olish amalga oshirilgan. Samarqand va Buxorada oq qog’ozlar ishlab chiqarilgan, qovunlarni saqlash uchun va suvlarni yurgizish uchun qo’rg’oshinli mahsulotlardan foydalanilgan. O’rta asr boshlarida qishloq xo’jaligi, hunarmandchilik, konchilik, oyna yasash, mineralogiya, medisina va kimyo rivojlandi. O’zbekistonning kimyo sanoati XX asrning 30 - yillaridan rivojlana boshladi. 1931 yilda esa Farg’ona moy zavodi mahsulot bera boshladi. O’zbekistonda birinchi bo’lib 100 xildan ortiq turdagi o’simliklarning danagidan yuqori sifatli moy, qoldiq mahsulotlardan gossipol va yuqori sifatli oqsil ishlab chiqarish yo’lga qo’yildi. 100 yildan ortiq tarixga ega bo’lgan Samarqand kimyo zavodining ham o’rni beqiyosdir. 1935 yilda Qo’qon o’g’it zavodi ishga tushirilib, u keyinchalik fosforli o’g’itlar zavodiga aylantirildi. 1938 yilda Quvasoy sement zavodi, O’zbekistonda qora metallurgiya sohasi bo’yicha faoliyat ko’rsatib kelayotgan korxona Bekobod shahridagi O’zbekiston metallurgiya zavodidir. O’zbekistonda birinchi zamonaviy metallurgiya zavodi qurilishi umumxalq hashari yo’li bilan 1942 yili boshlangan. 1944 yil 5 martida dastlabki metall eritmasi olingan. 1943 yilda esa Moskva viloyatidan Namanganga kimyo zavodi ko’chirilib keltirilishi bilan Namangan viloyatida kimyo sanoatining rivojlanishiga asos solindi. 1959 yilda Farg’ona azotli o’g’itlar zavodi, 1964 yilda Navoiy kimyo kombinati va 1999 yilda qurilgan neftni qayta ishlash kompleksi Respublikada muhim o’rin egallaydi.