Kimyo tarixi predmeti nimani o’rganadi

277. Supramolekulyar kimyoning rivojlanish bosqichlari
Fransiyalik olim, Nobel mukofoti laureati (1987) Jan-Mari Len(kriptandlar sintezi) ilk marta (1978) “supramolekular kimyo” terminini fanga kiritdi. Bundan tashqari Ch.Pedersen(Kraun efirlar sintez qilgan) va D.D.Kramlar(“xo’jayin-mehmon” tipidagi murakkab komplekslar sintezi) ham supramolekulyar kimyo rivojiga hissa qo’shishgan Supramolekular kimyo – molekular ansambllar va molekulalararo ta’sirlar kimyosi. Materiyaning tashkiliy darajalari elementar zarracha – yadro – atom – molekula – supermolekula – supramolekular amsambl – hujayra – organizm. SUPER MOLEKULALAR – bir-biridan aniq ajratilgan, diskret oligomolekular hosilalar bo’lib, bir necha komponentlarning o’zaro molekulararo assotsiatsiyasidan yuzaga keladi. SUPRAMOLEKULAR ANSAMBLLAR – komponentlarning spontan ravishda maxsus fazaga (plyonka, qavat, membrana, vezikula, mitsella, mezomorf faza, kristall) assotsilanishidan yuzaga kelgan polimolekular birlashmalar. Super molekulalar – dimer, trimer, … oligomer bo’ladiSuper molekulalar uchun xos bo’lgan xususiyatlardan biri – molekulalararo ta’sirlar “xo’jayin-mehmon” xarakterida bo’ladi.
278. 1869-yildan keyin taklif qilingan davriy sistemaning variantlari.
D.I.Mendeleyevning davriy sistemasi uchun taklif etilgan variantlar soni qariyb 200 dan ortib ketdi. Lekin bulardan eng muhimlari S.A.Shchukaryov, A.Verner, N.Bor-J.Tomson, B.V.Nekrasovlar taklif etgan variantlari hisoblanadi. Ќozirda qo’llanilayotgan davriy sistema eski variantlaridan farq qilib. bu sistemada 8 ta guruh bo’lib, nodir gazlar VIII guruhning asosiy guruhchasiga kiritilgan. Atom massalar uglerod birligida ko’rsatilgan; vodorod faqat VII guruhga joylashtirilgan. Ilgari tartib nomeri bir bo’lgan vodoroddan boshlangan. Ќozir esa zaryad miqdori nol bo’lgan neytron va antineytron va yana tartib raqami manfiy bo’lgan, ya’ni –1 antivodorod va –2 antigeliy 1970 yilda Rossiya olimlari tomonidan ochilgan elementlardan boshlanadi.. Davriy sistemadagi yuqori chegara Dubnada ochilgan 110 chi kimyoviy element bilan tugallanadi. IYuPAK a’zolarining yashirin ovoz berish yo’li bilan 104 va undan keyingi kimyoviy elementlarga Dubniy, Ganiy, Meytneriy va Boriy degan nomlar berilgan. Shunday qilib davriy qonun asosida moddalarning tuzulishi haqidagi zamonaviy ta’limotlar yotadi.