«kimyo» kafedrasi “umumiy kimyo” fanidan

Elektroliz qonuni. Katodda qaytarilgan va anodda oksidlangan moddalarning miqdori oksidlanish-qaytarilish protsessida ishtirok etgan elektronlar soniga, ya’ni elektrolit eritmasi orqali o’tgan elektr miqdoriga bog’liq. Bu bog’liqlik Faradey qonuni bilan ifodalanadi: katodda qaytarilgan va anodda oksidlangan har qaysi moddaning miqdori eritmadan o’tgan elektr miqdoriga va moddaning ximiyaviy ekvivalentiga proporsionaldir. 1g-ekv moddaning katodda qaytarilishi va anodda oksidlanishi uchun elektrolit orqali 96500 k elektr o’tishi kerak. Bu konstanta Faradey soni deyiladi. Faradey qonunining matematik ifodasi:

bunda, m-qaytarilgan yoki oksidlangan moddaning miqdori g; E-moddaning g-ekvivalenti; Q-elektr miqdori, K.
Kuchi 1A bo’lgan tok sekundiga 1k elektr o’tishiga muvofiq kelishi ma’lum bo’lsa, quyidagicha yozish mumkin.
bunda, I-tok kuchi A; t-tok o’tish vaqti, sek;
Faradey qonunining matematik ifodasidan foydalanib, elektrolitlar orqali elektr toki o’tkazilganda sodir bo’ladigan protsesslarga bog’liq hisoblashlarni bajarish mumkin.
1-misol. Kuchi 10A bo’lgan tok CuSO₄ eritmasi orqali 2 soat davomida o’tkazilgan. Bunda qancha metall ajralib chiqqan?
Yechish:
Sinov savollari:
1. Oksidlanish va qaytarilish tushunchalariga ta’rif bering.
2. Oksidlovchi va qaytaruvchilarga ta’rif bering.
3. Atom, molekula yoki ion qachon oksidlovchi, qaysi holda esa qaytaruvchi xossasini namoyon qiladi? Ham oksidlovchi ham qaytaruvchi bo’la oladimi?
4. Oksidlanish-qaytarilish reaksiyalarining turlarini va ularni tenglashtirish usullarini ayting.
5. Galvanik element va akkumulyatorlarning turlarini ayting.
6. Elektroliz nima? Qonunlarini ta’rifini keltiring.
7. Elektrolitlarning suyuqlanmalari va suvli eritmalari elektroliziga misollar keltiring.
5-Ma’ruza: Kоmplеks birikmаlаr
Reja:
1. Kоmplеks birikmаlаrdаgi kimyoviy bоgʻlаrning tаbiаti. Kооrdinаsiоn birikmаlаrini оlish