«Кимёда замонавий компьютер моделлаштириш усуллари» фанидан оралиқ назорат саволлари

 
21. EMPIRIK USULLARNING AFZALLIK VA KAMCHLIKLARI 
Molekulyar mexanika nazariyalari o’tgan asrning 60-chi yillarida T. Xill va 
A.I. Kitaygorodskiylar tomonidan yaratilgan. Molekulyar mexanika termini 1958 yilda L. Bartell tomonidan taklif qilingan. 
Birinchi molekulyar mexanika tipidagi hisoblashlarni amalga oshiruvchi programma K.B. Viberg (K.B. Wiberg) tomonidan 1965 
yilda ishlab chiqilgan. 1976 yilda N.L. Ellinjer (N.L. Allinger) MM1 usulini, 1977 yilda esa MM2 usulini taklif qildi. 
Molekulyar mexanika (MM) usullarida atomlar kuch maydonlarida joylashgan N’yuton zarrachalari deb qaraladi. Ularning 
o’zaro ta’siri potensial energiya bilan ifodalanadi. 
MM usuli kvant-kimyoviy usullarga nisbatan juda tezkor usul sanaladi. Lekin, aniqligi yarim empirik va noempirik usullarnikiga 
nisbatan past. MM usullarida N, O kabi atomlaridagi bog’lanmagan elektron juft ta’sirlashuvlari to’liq inobatga olinmagan. 
Tautomerlar, konformerlar va boshqa birikmalarning umumiy energiyasi hisobida tajriba bilan mos tushadigan ma’lumotlar 
olingan. 
Ayrim MM usullari atom zaryadlari va hosil bo’lish issiqligini hisoblashga parametrlangan. Keyingi vaqtlarda MM usulining 
tezkorligi asosida kvant-kimyo va MM usullari birlashtirgan, gibrid usullar (QM/MM) yaratish ustida izlanishlar olib fd 
borilmoqda. Bunga misol qilib Morokumaning ONIOM usulini misol qilib keltirish mumkin. 
22. 
METALLORGANIK BIRIKMALARNI MODELLASHTIRISHDA QO’LLANILADIGAN MM USULLARI 
Metallorganik birikmalar kichik molekulali birikmalar bo’lib hisoblanadi. Bunday molekulalar uchun quyidagi MM usullari 
mavjud MM2 MM3 MM4 Tinker Momec Cosmos 
GAFF 
Bundan tashqari universal usullar ham mavjud Tripos MMFF 
UFF. 
23. Эмпирик усуллар аниқлигини қандай баҳолаш мумкин? 
Empirik usullar birikmalarning turli xil fizik-kimyoviy xarakteristikalar hisobi, moddalar reaktsion qobiliyatini baholash va 
biologik faolliklarini ifodalovchi matematik modellar tuzish, hamda dinamik jarayonlarni modellash kabi izlanishlarni qamrab 
oladi. 
Bugungi 
kunda, 
ko’pchilik 
hisoblash 
majmualari 
uchun 
MM 
usullari 
yaratilgan 
va 
kiritilgan: 
1. 
MM2 
(ChemOffice); 
2. 
MMX 
(PCModel); 
3. 
MM+, 
Amber, 
OPLS, 
BIO+ 
(HyperChem); 
4. 
Ghemical, 
MMFF94, 
MMFF94s, 
UFF 
(Avogadro); 
5. 
UFF, 
Dreiding, 
Amber 
(Gaussian). 
UFF-universal 
force 
field 
(Universal 
kuch 
maydoni), 
MMFF-Merk 
Molecular 
Force 
Field. 
MM 
usuli 
kvant-kimyoviy 
usullarga 
nisbatan 
juda 
tezkor 
usul 
sanaladi. 
Lekin, 
aniqligi 
yarim 
empirik 
va 
noempirik 
usullarnikiga 
nisbatan 
past. 
MM 
usullarida 
N, 
O 
kabi 
atomlaridagi 
bog’lanmagan 
elektron 
juft 
ta’sirlashuvlari 
to’liq 
inobatga 
olinmagan. 
Tautomerlar, 
konformerlar 
va 
boshqa 
birikmalarning 
umumiy 
energiyasi 
hisobida 
tajriba 
bilan 
mos 
tushadigan 
ma’lumotlar 
olingan. 
Ayrim 
MM 
usullari 
atom 
zaryadlari 
va 
hosil 
bo’lish 
issiqligini 
hisoblashga 
parametrlangan. Keyingi vaqtlarda MM usulining tezkorligi asosida kvant-kimyo va MM usullari birlashtirgan, gibrid usullar 
(QM/MM) 
yaratish 
ustida 
izlanishlar 
olib 

---

borilmoqda. 
Bunga 
misol 
qilib 
Morokumaning 
ONIOM 
usulini 
misol 
qilib 
keltirish mumkin.