«Кимёда замонавий компьютер моделлаштириш усуллари» фанидан оралиқ назорат саволлари

19. Молекуляр механика усулларида боғланмаган атомлар орасидаги таъсирлашув турлари. Мисоллар 
келтиринг. 
MM usuli kvant-kimyoviy usullarga nisbatan juda tezkor usul sanaladi. Lekin, aniqligi yarim empirik va noempirik
usullarnikiga nisbatan past. MM usullarida N, O kabi atomlaridagi bog’lanmagan elektron juft ta’sirlashuvlari to’liq inobatga 
olinmagan. Valent burchak, torsion burchak, elektrostatik tasirlashuv, vander-vals tasirlashuv inobatga olingan . Tautomerlar, 
konformerlar va boshqa birikmalarning umumiy energiyasi hisobida tajriba bilan mos tushadigan ma’lumotlar olingan. Ayrim 
MM usullari atom zaryadlari va hosil bo’lish issiqligini hisoblashga parametrlangan. Keyingi vaqtlarda MM usulining tezkorligi 
asosida kvant-kimyo va MM usullari birlashtirgan, gibrid usullar (QM/MM) yaratish ustida izlanishlar olib borilmoqda.
Bunga misol qilib Morokumaning ONIOM usulini misol qilib keltirish mumkin. Metalloorganik birikmalarni hisoblash usullari 

---

cheklangan. Molekulyar mexanika usullaridan faqat UFF, Ghemical va mm+ metalloorganik hamda kompleks birikmalarni 
modellashtirishga mo‘ljallangan. MNDO, AM1 va PM3 yarim empirik usullari faqat bir nechta metallarni tutgan organik 
birikmalarni hisoblay oladi: 
Misol: gossipolni aminlar bn hosil qilgan shiff asoslarini metallar bn hosil qilgan suframolekulyar kompleksi o’zaro Valent 
burchak, torsion burchak, elektrostatik tasirlashuv, vander-vals tasirlashuv hisobiga bog’langan. 
20. MAKROMOLEKULALARNI HISOBLASHQA QO’LLANILADIGAN MM USULLARI 
BIO+ kuch maydoni CHARM kuch maydonining rivojlantirilgani bb makromolekulalarni modellash un yaratilgan bio+ kuch 
maydonining parametrlari asosan aminokislotalarni modellash uchun yaroqli. Parametrlashtirish ikkita imkoniyatidan birini 
select parameter set punkti yordamida tanlash m.n 
BIO+ kuch maydonining potensial funksiyalarining analitik ko’rinishi AMBER kuch maydoninikiga o’xshash uning o’ziga xosligi 
shundaki bo’linmagan electron juftlarni hisoblamaydi va vodorod bog’iga javob beradigan had yo’q. bu kamchiliklar keyinchalik 
mualliflar tomonidan b artaraf etildi.