«кимё» фанидан маъруза

Fe₃O₄ + 4 H₂ = 3Fe + 4 H₂O

Иккинчи томондан худди шундай температурада темир кукунига сув буғи таъсир эттириб, темир куюндиси ҳамда водород олиш мумкин:

3Fe + 4 H₂О = Fe₃О₄ + 4H₂

Бир шароитнинг ўзида икки томонга ҳам бора оладиган жараёнлар қайтар ёки икки томонлама жараёнлар (реакциялар) деб аталади.

тўғри
Fe₃O₄ + 4 H₂ 3Fe + 4H₂O
тескари
Қайтар реакцияларнинг ўзига хос хусусияти шундан иборатки, агар реакция маҳсулотлари ўзаро таъсир доирасидан чиқариб юборилмаса, бу реакциялар охиригача бормайди.
Тўғри ва тескари реакцияларнинг тезликларига ўзаро тенг бўлган ҳолатда кимёвий мувозанат қарор топади, яъни қайтар реакциялар охиригача бормайди. Кимёвий мувозанат қарор топиши билан тўхтайди, яъни вақт бирлиги ичида қанча модда реакцияга киришса, худди шунча миқдор модда қайта ҳосил бўлади, жараён тўхтаб қолмайди. Ўзгармас шароитда кимёвий мувозанат ҳамма вақт сақланиб туради, лекин шароит ўзгариши билан мувозанат бузилади, ҳар қандай мувозанат нисбийдир.
Масалан: аА + вВ сС + dD
Массалар таъсири қонунига кўра, тўғри реакция тезлиги v₁ = K₁ [A]^a [B]^b
тескари реакция тезлиги эса v₂ = K₂ [С]^с [D]^d, бу ерда К₁ ва К₂ - тўғри ва тескари реакцияларнинг тезлик константалари.
Реакция давом этган сари, реакция учун олинган моддаларнинг концентрациялари [А] ва [В] камайиб боради ва тўғри реакция тезлиги v₁, ҳам камайиб ҳосил бўлаётгн моддаларни концентрацияси [С] ва [D] ортади ва v₁ тескари реакция тезлиги-V₂ га тенг бўлиб қолади. Қарама-қарши томонга бораётган жараёнларнинг тезлиги бир-бирига бараварлашганда кимёвий мувозанат қарор топади. Реакцияда иштирок этаётган моддаларнинг концентрациялари мувозанат ҳолатигача ўзгаради, мувозанат қарор топганда эса ўзгармай қолади.
Кимёвий мувозанат ҳолатидаги концентрация мувозанат концентрацияси дейилади, яъни мувозанат ҳолатида: