Кимё-биология факультети Тупрокшунослик кафедраси Сафарова Нилуфар

буғдой касалликлари, зараркунандалари, бегона ўтлар ва уларга қарши кураш: тажриба буғдойларида зарарли хасва зараркунандаси учради. 1 м²да 1-2 тадан топилди. Тажриба майдони кичиклиги учун хасвалар ҳар кузатув кунларида қўлда териб олинди.
Тажриба майдони атрофида какра, янтоқ, жағ-жағ, ажриқ, қўйпечак каби бегона ўтлар ўсди. Буғдой орасида эса курмак, саломалейкум, айиқтовон, қўйпечак каби ўтлар учради. Майдон атрофидаги ўтлар илдизи билан ковлаб олинди. Буғдойзордаги бегона ўтларнинг кўпи қўлда ўтоқ қилиб олинди, баъзи ўтлар (саломалейкум, ажриқ) эса майсалар кўтарилгач экин орасида ўсмай қолди. Бегона ўтларга қарши кимёвий моддалардан 2,4Д нинг аминли тузлари ёки эфирларини ишлатиш мумкин. Ўсимликларнинг тупланишдан то най ўраш фазасигача бўлган муддат бу препарат билан ишлов беришнинг энг қулай пайти. Гектарига 1-2 кгдан 300л сувда эритилиб сепилганда яхши натижа беради. Аммо бир майдонда бу препаратни икки йилдан ортиқ ишлатиш бегона ўтларнинг заҳарга чидамлилигини келтириб чиқариши, натижада 2,4 Д таъсир этмай, бегона ўтларнинг кўпайиши, маданий экинлар таркибида маълум даражада ўзлаштирилиши, тупроқдаги микроорганизмларга салбий таъсир кўрсатиши мумкин. Ўсимликларнинг бўйи 10-12см бўлганда ёки 3-4 та барг чиқарганда кимёвий ишлов бериш кутилган натижани беради. Бухоро тупроқ иқлим шароити шўрланган ва шўрланишга мойил тупроқлар синфига кирганлиги учун кўпгина туманларда қамиш, янтоқ, ғумай, ажриқ, какра, зарпечак каби шўрга чидамли бегона ўтлар ўсади.
– ҳосилдорлик, 1000 дона уруғ вазни: синалаётган навларнинг ҳосилдорлиги уларнинг экиш муддатларига ҳам боғлиқ ҳолда натижа берди. 25 сентябрда экилган навларда: Москвич нави:– 64,5 ц/га ҳосил бериб, 1000 дона уруғ вазини 42 граммга тенг бўлди. Краснодарская-99 нави: –82,0 ц/га ҳосил, 1000 дона уруғ вазни 40 г
5 октябрда экилган экинларда: Москвич нави: – 66,0 ц/га ҳосил, 1000 дона дон вазни 42 г, Краснодарская-99 нави:– 93,0 ц/га ҳосилдорлик, 42 г 1000 дона уруғ вазни тенг бўлди.
15 октябрда экилган буғдой навлари қуйидаги кўрсаткичда ҳосилдорлик намоён қилди: Москвич нави:– 53,5 ц/га ҳосилдорлик, 1000 дона уруғ вазни 40,5 г, Краснодарская-99 нави:– 83,5 ц/га ҳосилдорлик, 42 г 1000 дона уруғ оғирлиги кўрсаткич берди. Тажриба донларнинг ранги, шакли, ялтироқлик даражасини ўрганишда бир нечта тўла дон ажратилиб, ўртасида бўлакланган ҳолда юзасига қараб, кўз билан кўриш натижалари олинди. Москвич нави: – дони ранги тиниқ, қизил рангда, ялтироқлиги ўрта, унсимон доналар анча кам, мағзи тўла, кучли дон сафига кириши ўриниб туради. Краснодарская-99 нави: – ранги тиниқ, оч сариқ, ялтироқ, унсимон доналар кўзга ташланади.