Kibernetika

Nutqning so‘zlovchi va tinglovchi ijtimoiy mavqeiga ko‘ra ixtisoslashuvi. Er-xotin o‘rtasidagi arazdan keyingi holatning ifodasi. Haqiqiy musurmonchilik ruhida tarbiyalangan, erning piri borligini butun vujudi bilan his etadigan uning o‘zigagina emas, soyasiga ham ko‘rpacha to‘shashga rozi, har bir so‘zini o‘ylab gapiradigan iffatli, hayoli, tom ma'noda o‘zbek ayoli: YUsuf savdosida beqaror Zulayxo ismidan, Majnun ishqida yig‘lagan Layli hajrida-sizga boshimdagi sochlarimning tuklaricha behad salom. - Mendan-haddu-hisobsiz gunoh, sizdan-kechirish. o‘tgan ishga salovat. Chunki shu ikki yil ichida kechirgan qora kunlarni esga olish manim uchun o‘sha kunlarni qaytadan boshdan kechirishlik singari, ul kunlarni siz unuting, unutmang, ammo men unutdim. Shuning uchun so‘zimni o‘zimni oxirgi, ham chin baxt islari hidlagan tarixdan boshlayman.

Siz qochqoqsiz, nari-beri til uchida menga bir narsa yozgandek bo‘lib, qochgansiz, ikki yil bo‘ldi, Marg‘ilon kelib yurishlaringizni men o‘zimcha echdim, lekin topib echdim: Sizning barcha mashaqqatlaringiz-dushmanlaringizdan o‘ch olish uchun bo‘lganini angladim. Yo‘qsa, meni ko‘rar edingiz, ko‘rgingiz kelmaganda ham boshqalar sizni ko‘rar edilar, tuyar edilar… Men kabi baxsiz, men kabi g‘ovg‘asi ko‘p sizni zeriktirib jondan to‘ydirgan bo‘lsa ajab emaski, qocha boshlagansiz… qochsangiz qochib ko‘ringiz, ammo men bu kundan boshlab birovlarni quvishga bel bog‘ladim: Otam bilan onam raqobatlarida xizmatingizga-cho‘riligingizga erta-indin yuraman, suyganingiz-kundoshim oldida qadru-qiymatimning nima bo‘lishini ham bilaman… Siz oliyjanobsiz: eski qadrdonlik hurmatiga ko‘ngil uchun kulib boqasiz … Loaqal shugina bilan ham baxsizni ma'suda qilasiz. Ammo… suyganingiz - kenjangizning j erkishlaridan, qarg‘anishlaridan behad qo‘rqaman. o‘zimda yo‘q qo‘rqaman. SHu yaqin oradagi uning bilan bo‘ladirg‘on ma'sud daqiqalaringizda xudo yo‘liga va'da olingiz-meni og‘ritmasin, raqibam keldi, deb o‘ylamasin. Nihoyati maqsadim … shu munosabat bilan birovlarni ko‘rib yurish… Xatim oxirinda shuni ham aytib qo‘yay: o‘ch qaytib, men ham ko‘chadan haydalmasam edi, degan xavf hamisha ko‘nglimda. Agar xudo yorlaqab eshigingizda o‘rinlashib olsam, uyog‘ini o‘zim bilar edim…

Erta-indin ko‘zimga yo‘l ko‘rinur, Yo‘l bosishlig‘ ko‘ngilga bir umr ko‘rinur,

3 chi hamal, Marg‘ilon, Kumushingiz yozdi" (A.Qodiriy. O‘tkan kunlar)