Kegl cc pechat indd

Masala yechish namunasi
Chaqmoq chaqqanidan 3 sekund o‘tgach, momaqaldiroq ovozi 
eshitildi. Chaqmoq hosil bo‘lgan bulut sizdan taxminan qancha 
uzoqlikda?
B e r i l g a n:
F o r m u l a s i:
Y e c h i l i s h i:
t = 3  s.

t
 = 340  m/s
l = 

t
 · t
Yorug‘lik tezligi juda kat 
ta 
bo‘lganligidan, uning yetib 
kelish vaq 
tini hisobga ol-
may miz.
l = 340  m/s  · 3 s = 
= 1020 m 

 1 km.
Javobi: l 
 1 km.
Topish kerak
l = ?
1. Nima uchun ovozni hovliga nisbatan xonada eshitish osonroq?
2. Suv ostida bo‘lgan ikkita suvosti kemasi bir-biri bilan qanday 
aloqa qilishi mumkin?
3. Aks sado zararli bo‘lgan hollarni uchratganmisiz?
4. Insonga nega ikkita quloq kerak?
• 
Aks sado eng ko‘p marta qaytariladigan joylar: Angliyadagi 
Vudstok qasrida 17 marta, Galbershtad yaqinidagi Derenburg 
qasri xaroba 
larida  27  marta,  Adersbax  (oldingi  Chexoslovakiya) 
yaqinida 7 marta, Milan yaqinidagi qasrda 40–50 marta. Aks sadoning 

---

165
hosil bo‘lishi tovushga ham bog‘liq. Bolalar va ayollarning yuqori 
tondagi ovozi erkaklar ovoziga nisbatan ko‘proq aks sado hosil qilishi 
mumkin. Eng qulayi qo‘lda qarsak chiqarish.
• 
Dunyoning ko‘pgina joylarida shunday imoratlar qurilganki, unda 
ma’lum bir joyda shivirlab so‘zlashish undan ancha uzoqda baralla 
eshitilgan. Sitsiliya orolida qurilgan Jirgenti soborida shu xususiyat 
bo‘lgani ko‘p janjalga olib kelgan. Chunki tasodifan soborning aynan 
shu joyiga tavba-tazarru eshituvchi joylashgan. Soborning boshqa 
nuqtasida uni boshqalar ham eshitishgan.