Kecha va kunduz

Qaynana – (qayin ona ) erning onasi uning xotiniga nisbatan va xotinning onasi uning eriga nisbatan (O‘TIL,V,215) qo‘llaniladigan so‘z bo‘lib, asarda qaynona shaklida qo‘llanilgan. Maslahat natijasida qaynona bilan kelin uyda qoladigan bo‘lib, ikki-uch oydan beri bularnikida yashaydigan qarindoshlardan
Savribibi degan kampir qizlarga ko‘z-quloq qilib berilgan edi (26-bet).
Qaynata (qayin ota) erning otasi uning xotiniga nisbatan va xotinning otasi uning eriga nisbatan(O‘TIL,V,215) ishlatiladi. Uning o‘z bisotida bir shapaloqqina sholipoyasi bor; u ham marhum qaynatasidan tekkan, bor kuchini shunga sarf qiladi(28-bet) 
Kelin yangi turmushga chiqqan qiz yoki chiqayotgan qiz ma’nosini berib, o‘zbek tilida o‘gilning xotini, ukaning xotini yoki qarindoshlardan o‘zidan kichik bo‘lgan erkak qarindoshning xotiniga nisbatan ishlatiladi. Yoshi katta kishilar ham begona jivonga murojaat qilishda shu so‘zdan foydalanadilar. Bu siz aralashadigan ish emas! — deb qo‘yib yana o‘zining «eslik» kelini bilan maslahatini davom ettirgan edi (25-bet). Enaxon kelinga qaradi. Kelin Enaxonning bu qarashidan «Qani, gapiring nima deysiz?» deganini anglagan bo‘lsa-da, qaynana oldida birinchi bo‘lib gap ochishni ep ko‘rmasdan jim qoldi(29-bet).
Nevara o‘gil yoki qizning farzandi. Bir kun noyib to‘ranikida (uyezd hokimining o‘rinbosarinikida) ichkilik qilib o‘tirishgan edilar, ichkilik quyilmasdan oldinroq noyibning onasi o‘z nevarasini olib kirib qoldi (57-bet).
Buva bobo leksemasining sinonimi. O‘zbek tilida gap ketayotgan, tilga olinayotgan shaxsning yoshi katta, keksa ekanligini, unga hurmat, yaqinlikni ifodalaydi. Asarda Qurvonbibi tilidan ishlatilgan bu so‘z eshon buvaga nisbatan hurmatni ifodalashga xizmat qilgan. Eshon buvam xafa bo‘lmaydilarmi? Qanday muridsiz! — dedi yana bir kun Qurvonbibi (98-bet).
Xulosa qilib aytganda, asarda qo‘llanilgan qarindosh-urug‘nomlari hozirgi o‘zbek tilida ishlatiladigan so‘zlar bilan bir xil bo‘lib, qahramonlar nutqida murojaat qilishda faol ishlatilgan.
Qavm-qarindoshlikni bildiruvchi leksemalarni ikki turga bo‘lish mumkin. Qon-qardoshlik bilan bog‘liq bo‘lgan hamda nikoh bilan bog‘liq bo‘lgan leksemalar. Asarda qo‘llanilgan bunday leksemalar hozirgi o‘zbek adabiy tilida ham qo‘llaniladi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR

1. 
   Йўлдошев М.Чўлпон сўзининг сирлари. – Тошкент: Маънавият, 2002.
   
2. 
   Миртожиев М. Туркий туб сўзлар. – Тошкент, 2010.
   
3. 
   Ўзбек тилининг изоҳли луғати. 5 жилдли. 1-5-жилдлар. – Тошкент. 2006-2008.
   
4. 
   Ўзбек тили лексикологияси. – Тошкент: Фан, 1981.
   
5. 
   Йўлдошев М.Чўлпон сўзининг сирлари. – Тошкент: Маънавият, 2002.
   
6. 
   Abdulhamid Cho‘lpon. Kecha va kunduz.