Каустикалық сода өндириў усыллары

Каустикалық сода өндириў усыллары

• Дүзиўши: доц. М.Айымбетов

Жобасы:

• 1. Каустикалық соданы өндириўдиң усыллары ҳаққында улыўма түсиник.
• 2. Электролиздиң физика-химиялық тийкарлары.
• 3. Электрохимиялық усылда каустикалық сода ҳәм хлор өндириси.

Каустикалық сода

• Күйдиргиш натрий – каустик NaOH – мөлдир гигроскоплық масса. Оның салыстырма салмағы 2,13 г/см3, ериў температурасы 318 0С. Күйдиргиш натрий суўда, сондай-ақ этил спиртинде ҳәм глицеринде жақсы ерийди. Мәселен, 100 г суўда 20 0С температурада оның ериўшеңлиги 109 г. Балқытылған NaOH – күшли электролит болып есапланады. Оның балқытпасынан электролизле-генде металлық натрий алынады.

Каустикалық соданы өндириўдиң усыллары

• Cанаатлық түрде 1844 жылы Англия да алып баслаған.
• Санааттта каустикалық сода химиялық усылда известкалы ҳәм ферритли, кальцинацияланған содадан алыныў усылы ҳәм электрохимиялық усыл – ас дузының суўлы еритпелерин электролизлеў усылында алынады.
• Известкалы усыл (90-120 г/л NaOH муғдарындағы силти суўы алынады)
• Na2CO3 + Ca(OH)2 → 2 NaOH + CaCO3
• Ферритли усыл
• Na2CO3 + Fe2O3 → Na2O•Fe2O3 + CO2
• Ферритке суў тәсирлестиргенде еритпеге күйдиргиш натрий өтеди:
• Na2O•Fe2O3 + H2O → 2 NaOH + Fe2O3

Электролиздиң физика-химиялық тийкарлары

• Биринши нызам. Электродларда ажыралып шыққан зат муғдары электродлар арқалы өтиўши электр муғдарына туўра прапорциональ болады.
• Екинши нызам. Ҳәр қыйлы электролитлерден бирдей муғдарда электр заряды өткенде, ол жерде ажыралып шыққан затлардың муғдары усы затлардың химиялық эквивалентине прапорциональ болады.
• Қәлеген заттың бир грамм-эквивалентин ажыратып шығарыў ушын барлық ўақытта 96500 кулон (F – Фарадей саны) муғдарында электр заряды жумсалады.
• Бир а∙саат дегенимиз 3600 кулонға тең. а∙саат
• Электролит арқалы бир ампер саат электр заряды өткендеги ажыралып шығатуғын зат муғдары берилген заттың электрохимиялық эквиваленти деп аталады.