Каустикалық сода өндириў усыллары

Электролиз процесси

• Ас дузы еритпесин электролизлеў арқалы 1890-жылы санаатта биринши мәрте электрохимиялық усыл пайдаланылған.
• H2O ↔ H+ + OH–; NaCl ↔ Na+ + Cl–
• Катод әтирапындағы еритпеде OH– ионлары Na+ ионлары менен биригип натрий силтиси пайда болады.
• Na+ – разряд потенциалы – 2,7 в; OH– – разряд потенциалы +0,83 в
• H+ – разряд потенциалы – 0,415 в; Cl– – разряд потенциалы +1,33 в
• Еритпедеги процессти төмендеги теңлеме жәрдеминде көрсетиў мүмкин:
• 2C– – 2 e- → 2 Cl → Cl2 (анодта)
• 2 H+ + 2 e- → 2 H → H2 (катодта)

• Водород ажыралып шығыўы себебинен H2O↔H++OH– теңсалмақлығы бузылады, суўдың жаңа молекулалары диссоциацияланып H++OH– ионлары пайда болады.
• Платинадан ислеген анодта усындай электролиз болып өтеди. Егер анодты графитке алмастырсақ, онда бул электродта хлордың үлкен артықша кернеўлилик мәнисине ийе болыўы себебинен хлор менен кислородтың зарядсызланыў потенциалы бир бирине жақынласады. Сонлықтан хлор менен бирге кислород ажыралып шығыўы мүмкин.
• 2 OH– → H2O + 0,5 O2

Ток бойынша шығым

• Әмелде ажыралып шыққан зат муғдарының Фарадей нызамы бойынша есапланып, шығыўы тийис болған зат муғдарына қатнасы ток бойынша шығым деп аталады ҳәм процентлерде көрсетиледи. 500 А ток күши берилип 3 саат даўамында ас дузының еритпеси электролизленгенде 4,2 кг NaOH ажыралып шыққан. Теориялық жақтан берилген шараятта төмендегише болыў керек еди:
• Буннан әмелдеги ток бойынша шығым төмендегише:

Электродлардың полярланыўы

• Электролиз процессинде барлық ўақытта электродлар арасында базы бир потенциаллар айырмасы пайда болады, ол сырттан берилиўши потенциаллар айырмасына қарсы бағытланған болады, яғный кери бағытланған ток күши пайда болады.
• Полярланыў химиялық ҳәм концентрациялық болып бөлинеди.
• Ажыралып шыққан электролиз өнимлери гальваникалық шынжыр пайда етиўи себебинен химиялық полярланыў пайда болады.
• CuSO4 еритпесин платина электродлар жәрдеминде электролизлегенде катодта мыс, анодта кислород ажыралып шығады.
• Cu/CuSO4/(O2)Pt - гальваникалық шынжыр - электродлар полярланады.
• Химиялық полярланыўды кемейтиў ушын деполяризаторлар қосылады.