Kasimova Gulyar Axmatovna Sholdarov Dilshod Azimiddin o’g’li

WSP «Personal»
dasturiy ta’minoti ishlab 
chiqilishi va amaliyotga joriy qilinishini ta’kidlash mumkin.
WSP «Personal»
dasturiy ta’minoti – tizimda faoliyat ko’rsatuvchi barcha 
mutaxassis xodimlar to’g’risidagi ma’lumotlarning umumlashtirilgan bazasi bo’lib, 
bunda joylardagi kadrlar sifat tarkibini tezkor nazorat qilish, tahlil qilish va tegishli 
ma’lumotlarga ega bo’lish imkoni mavjud. 

---

359 
Shu bilan birga, mazkur dasturning yuqoridagi imkoniyatlaridan tashqari, uning 
tarkibida xodimlar malakasini oshirib borish uchun pensiya qonunchiligiga doir 
huquqiy-me’yoriy hujjatlarning, idoraviy me’yoriy qo’llanmalarning elektron 
bazasi shakllantirilgan. Shuningdek, qog’oz sarfini kamaytirish maqsadida 
avtomatlashtirilgan 
elektron 
hujjat 
aylanishi 
dasturi 
tizim 
faoliyatida 
muvaffaqiyatli foydalanilmoqda. Bunda yuqori idoralardan yoki to’g’ridan-to’g’ri 
kelib tushgan barcha hujjatlarni, fuqarolarning murojaatlarini markazlashgan 
avtomatlashtirilgan tizim orqali quyi bo’g’inlarga etkazish, ijrosini nazoratga olish, 
tegishli javoblar olingan hujjatlarni nazoratdan chiqarish asosida monitoring 
o’rnatiladi. 
Fuqarolarga pensiya tayinlash uchun murojaat etgan shaxsning boshqa hududda 
mehnat faoliyati yuritgan davrini aniqlash uchun, jamg’armaning xududiy 
bo’linmalari o’rtasida o’zaro so’rov xatlarini yuborish, murojaatga to’laqonli va 
haqqoniy javob olish hamda ushbu jarayon ustidan tegishli nazorat mexanizmini 
nazarda tutadigan 
«So’rov» moduli — WSP «Personal»
dasturining qo’shimcha 
funktsionali hisoblanadi. Jamg’armaning tuman (shahar) bo’limlarida xo’jalik 
yurituvchi sub’ektlar aybi bilan mehnatda mayiblanish tufayli tayinlangan 
nogironlik pensiyalariga sarflangan mablag’larni qoplash yuzasidan regress 
da’volari hisobini yuritish, undirilishi lozim bo’lgan mablag’lar hamda ularning 
qoldiqlari bo’yicha yagona integrallashgan ma’lumotlar bazasi yaratilmoqda. Bu, 
o’z navbatida, jamg’arma daromadlarining bir turdagi manbaini to’la-to’kis 
shakllantirishda aniq tahliliy hisobotlarga va tezkor ma’lumotlarga ega bo’lishni 
ta’minlaydi. Tizimni zamonaviy axborot texnologiyalari talablariga muvofiq texnik 
qurollantirish zaruriyati, yuqorida zikr etilgan sa’y-harakatlarni izchil davom 
ettirishning asosiy omilidir. Ayni shu maqsadda, Pensiya jamg’armasining Ijro 
etuvchi apparati tomonidan kommunikatsion uskunalar chet eldan keltirilib, 
hududiy bo’linmalar to’liq ta’minlandi. Tizimda amalga oshirilgan ishlar natijasida 
sohani zamonaviy axborot va kommunikatsiya asbob-uskunalari, texnologiyalari 
bilan texnik jihatdan qurollantirish darajasi 2010 yildagi 28,5 foiz o’rniga, bugungi 
kunga kelib bu ko’rsatkich 100,0 foizga etdi.

---

360 
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari 
Pensiya jamg’armasi va hududlarda fuqarolarning davlat pensiya ta’minoti 
sohasida yagona elektron baza tizimi yaratildi. Soha faoliyati takomillashib 
borayotganligi, 
jamg’armaning xududiy bo’limlarini zamonaviy axborot 
texnologiyalari bilan texnik jihozlash darajasini keskin oshishi, respublikamizda 
pensioner va nogironlarni manzilli himoya qilishni, ularning turmush darajasi va 
hayot sifatini oshirish zarurligi hamda ijtimoiy muhofazasini ta’minlashda 
qonunchilik bazasining takomillashib borishi, shuningdek, ijtimoiy xizmat turlarini 
kengaytirish va sifatini oshirish hamda mamlakatimizda bu qatlam vakillarini 
qo’llab-quvvatlashda katta ahamiyat kasb etadi.
Pensiya ta’minotida zamonaviy kompyuter texnologiyalarini qo’llashning asosiy 
maqsadi pensiya ta’minotining turli jarayonlarida axborotlarga bo’lgan talabni 
qondirish, davlat miqyosida moliyaviy axborotlarni qayta ishlashning yangi 
axborot tizimini yaratish natijasida moliyaviy resurslarni boshqarish va nazorat 
qilishni tubdan o’zgartirishga qaratildi. 
O’zbekiston 
Respublikasida 
Xalq 
banki 
boshqaruv 
jarayonlarini 
avtomatlashtirishda zamonaviy axborot kommunikatsiya texnologiyalarini joriy 
etish, elektron hujjat aylanmasi tizimini kengaytirish va axborot kommunikatsiya 
texnologiyalari tizimini maqsadli ko’rsatkichlariga erishish yuzasidan chora-
tadbirlar rejasi tuzildi. «Fuqarolarni jamg’arib boriladigan pensiya ta’minoti 
axborot tizimlarini rivojlantirish» bo’limi chora-tadbirlar rejasida quyidagilar 
ko’zda tutildi: 

fuqarolarning jamg’arib boriladigan pensiya ta’minoti tizimini O’zbekiston 
Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya 
jamg’armasining ma’lumotlar bazasi bilan integratsiyalash yuzasidan chora-
tadbirlar ishlab chiqish va tasdiqlash; 

fukarolarning jamg’arib boriladigan pensiya ta’minoti tizimini rivojlantirish 
va ko’rsatilayotgan xizmatlar turkumini kengaytirish;

---

361 

fuqarolar uchun fuqarolarning jamg’arib boriladigan pensiya ta’minoti 
dasturida o’z hisob raqamlarini internet, mobil qurilma, va SMS lar orqali 
monitoring qilish tizimini yaratish; 

fuqarolarning 
jamg’arib 
boriladigan 
pensiya 
ta’minoti 
tizimidagi 
foydalanishga topshirilgan «Elektron reestrlarni qabul qilish» interaktiv 
xizmatini rivojlantirish maqsadida, bankda yaratilgan “Bank ikkinchi darajali 
ro’yxatga olish” tizimi bazasida elektron raqamli imzoni ro’yxatga olish 
markaziga litsenziya olish va ish faoliyatini tashkil etish. 
Pensiya 
jamg’armalari tomonidan ko’rsatiladigan xizmatlar ommabop 
bo’lishining zaruriy sharti to’lovlar yuqori darajada kafolatlangan-ligidadir. Shu 
tariqa, pensiya ta’minotida ijtimoiy barqarorlik vazifasi bajariladi. 
Pensiya ta’minoti sohasini isloh qilishning asosiy yo’nalishlaridan biri bo’lgan 
Pensiya jamg’armasiga to’lanadigan sug’urta badallarini yakka tartibda hisobi 
bo’yicha ma’lumotlar bazasini shakllantirish ishlari yakunlangandan keyin 
mamlakatdagi demografik va mehnat bozori holati, bandlik siyosati, umumiy va 
maxsus mehnat stajining davomiyligi, sug’urta stajining davomiyligi, xodim uchun 
ish beruvchi tomonidan to’langan sug’urta badallari miqdori, pensiya tayinlanish 
sanasi, mehnat va pensiya yoshida bo’lgan ko’pchilik aholi to’g’risidagi to’liq 
ma’lumotlar bazasi shakllanadi. Yakka tartibdagi hisobga olish fuqarolarning 
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya 
jamg’armasiga o’tkazilgan sug’urta badallarini hisobga olish tizimini yanada 
takomillashtirish, 
shuningdek 
davlat 
pensiyalarini 
tayinlash 
jarayonini 
soddalashtiradi. Fuqarolarning Pensiya jamg’armasiga o’tkazilgan sug’urta 
badallari summalari to’g’risidagi ma’lumotlar har bir jismoniy shaxs bo’yicha ish 
beruvchilar tomonidan soliq organlariga fuqarolarning Pensiya jamg’armasiga 
yagona ijtimoiy to’lovi va sug’urta badallari bo’yicha soliq hisoboti tarkibida 
belgilangan tartibda taqdim etiladi. 
O’zbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasining 2015 yil 14 apreldagi 
«Fuqarolarning O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan 
tashqari Pensiya jamg’armasiga o’tkazilgan sug’urta badallari to’g’risidagi 

---

362 
ma’lumotlarni yakka tartibda hisobga olishni joriy etish chora-tadbirlari haqida»gi 
90-son Qaroriga muvofiq, ma’lumotlarning elektron almashinuvi yo’lga qo’yildi. 
Chunonchi, Toshkent shahri va viloyatida fuqarolarning hisoblangan sug’urta 
badallari to’g’risidagi ma’lumotlar 2015 yilning I yarmidan boshlab Davlat soliq 
qo’mitasi ma’lumotlar bazasida shakllantirila boshlandi. 2016 yil I choragidan 
ushbu amaliyot O’zbekistonning butun hududiga tatbiq etildi. Sug’urta badallarini 
hisobga olish reestrini yuritish bo’yicha dasturiy ta’minotni soliq organlarining 
yagona integratsiyalashtirilgan axborot resurs bazasi joriy etildi. Fuqarolarning 
byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga o’tkazilgan sug’urta badallarini yakka 
tartibda hisobga olishning markazlashtirilgan elektron reestrini shakllantiriladi va 
belgilangan tartibda yuritiladi. O’zbekiston Respublikasi Axborot texnologiyalari 
va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi bilan birgalikda fuqarolarga 
Yagona interaktiv davlat xizmatlari portali orqali fuqarolarning o’tkazilgan 
sug’urta badallari to’g’risidagi ma’lumotlarni taqdim etish bo’yicha davlat 
interaktiv xizmati joriy etildi.
Sug’urta badallarini hisobga olish reestrini shakllantirish va yuritishning asosiy 
maqsadi O’zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo’mitasining ma’lumotlar yagona 
axborot bazasi negizida fuqarolarning O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 
huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga sug’urta badallarining 
yakka tartibda hisobga olish bo’yicha ma’lumotlarning yagona elektron axborot 
bazasini yaratish hisoblanadi. «Yakka tartibdagi hisobga olish - davlat ijtimoiy 
sug’urtasi, shu jumladan davlat pensiya ta’minoti maqsadlari uchun ish beruvchi 
tomonidan har bir jismoniy shaxs bo’yicha taqdim etiladigan ma’lumotlar asosida 
elektron hisobni yuritishdir»
174
. Ish beruvchi — jismoniy shaxs bilan mehnat 
shartnomasi yoki fuqarolik-huquqiy tarzidagi shartnoma tuzgan va qonun 
hujjatlariga muvofiq sug’urta badallarini hisoblash va ushlab qolish majburiyati 
zimmasiga yuklatilgan yuridik shaxs, soliq agentidir. Yakka tartibdagi hisobga 
olishga faqat O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksining 172-moddasida 
174
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Fuqarolarning O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 
huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga o’tkazilgan sug’urta badallari to’g’risidagi ma’lumotlarni 
yakka tartibda hisobga olishning joriy etish chora-tadbirlari haqida”gi 90-son Qarori. 2015 yil. 14 aprel.

---

363 
ko’rsatilgan jismoniy shaxslarning mehnatga haq to’lash tarzidagi daromadlari yo’l 
qo’yiladi.
Sug’urta badallarini hisobga olish reestrini shakllantirish va yuritish tartibi 
quyidagicha bo’ladi. Sug’urta badallarini hisobga olish reestri fuqarolarning 
Pensiya jamg’armasiga hisoblangan sug’urta badallari to’g’risidagi ma’lumotlar 
asosida shakllanadi. Ish beruvchi ma’lumotlarni soliq hisobi bo’yicha joylashgan 
davlat soliq xizmati organlariga O’zbekiston Respublikasi Soliq kodeksida nazarda 
tutilgan muddatlar va shaklda taqdim etadi. Davlat soliq xizmati organlari 
ma’lumotlar kelib tushishiga ko’ra, ularni Davlat soliq qo’mitasining 
Markazlashgan axborot bazasiga kiritadi. Davlat pensiyalarini tayinlash va to’lash 
ishlarini o’z vaqtida tashkil etish maqsadida Davlat soliq qo’mitasi tomonidan 
Pensiya jamg’armasiga Davlat soliq qo’mitasining Markazlashgan axborot 
bazasida joylashgan ma’lumotlardan foydalanish huquqi beriladi
175
. 
Pensiya jamg’armasining elektron so’rovi Davlat soliq qo’mitasining 
Markazlashgan axborot bazasida joylashgan ma’lumotlardan foydalanishga huquq 
berish uchun asos hisoblanadi. Pensiya jamg’armasining elektron so’rovi kelib 
tushganda, Davlat soliq qo’mitasining Markazlashgan axborot bazasi yakka 
tartibdagi hisobga olishning tegishli ma’lumotlarini shakllantiradi va yuboradi. 
Pensiya jamg’armasi «O’zbekiston pochtasi» ochiq aktsiyadorlik jamiyati va 
O’zbekiston Respublikasi Xalq bankining bo’linmalarida pensiyalar, ijtimoiy 
nafaqalar, kompensatsiya to’lovlari hamda boshqa to’lovlarning to’liq va o’z 
vaqtida to’lanishi monitoringini olib boradi va tekshiradi. Normativ-huquqiy 
hujjatlar loyihalarini ishlab chiqishda qatnashadi, fuqarolarning pensiya ta’minoti 
masalalari bo’yicha zamonaviy nazariy ishlanmalarni va xorijiy tajribalarni 
o’rganadi. Jamg’armaning mablag’larini oluvchilar, pensiyalar hamda davlat 
ijtimoiy sug’urtasi bo’yicha nafaqalar tayinlash va to’lash to’g’risidagi axborotni 
ishlab chiqishda qatnashadi va avtomatlashtirilgan tizimda qayta ishlashni joriy 
etadi.
175175
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Fuqarolarning O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi 
huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasiga o’tkazilgan sug’urta badallari to’g’risidagi ma’lumotlarni 
yakka tartibda hisobga olishning joriy etish chora-tadbirlari haqida”gi 90-son Qarori. 2015 yil. 14 aprel.

---

364 
Hozirgi vaqtda pensionerlar va nafaqa oluvchilar to’g’risidagi ma’lumotlar: 
ularning shaxsiy pasport ma’lumotlari, yashash joylari, STIR va ShJBPHlari, 
nogironlik va navbatdagi qayta shahodatlash, mehnat staji va ish haqi, pensiya yoki 
nafaqa 
miqdori, 
kompensatsiya 
va 
boshqa 
to’lovlar, 
boquvchining 
qaramog’idagilar soni to’g’risidagi axborot va ularning pasport ma’lumotlari 
jamlangan. Dasturiy majmuaning ishi istalgan vaqtda muayyan davr uchun muhim 
bo’lgan axborotni olish imkoniyatini yaratadi. Idoralararo «Pensiya» yagona 
axborot tizimi Pensiya jamg’armasi, vazirlik va idoralarning elektron bazalari 
o’rtasidagi axborot almashinuvini ta’minlaydi. Ushbu loyihani ro’yobga chiqarish 
O’zbekiston Respublikasining Vazirlar Mahkamasining «2015–2017 yillarda 
pensiya ta’minotining yagona idoralararo integratsiyalashtirilgan axborot tizimini 
joriy etish chora-tadbirlari to’g’risida»gi Qaroriga muvofiq amalga oshiriladi. 
2015–2017 yillarda O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi 
byudjetdan tashqari Pensiya jamg’armasi pensiya ta’minotining yagona idoralararo 
integratsiyalashtirilgan axborot tizimini joriy etish reja-jadvaliga muvofiq, Adliya 
vazirligi, Davlat soliq qo’mitasi va tijorat banklari o’rtasida Markaziy bank orqali 
axborot almashinuvi amalga oshirilmoqda. Bosqichma-bosqich unga oliy va o’rta 
maxsus ta’lim, Mehnat vazirligi, Moliya vazirligi G’aznachiligi, Oliy sudning 
elektron ma’lumotlar bazalari ulanadi. Bu esa pensioner hayotining barcha 
jabhalari – ma’lumoti, mehnat faoliyati, soliqlar va majburiy badallar to’lashi, 
ijtimoiy ahvoli, qonun hujjatlarining talablariga rioya etishi va boshqalar 
to’g’risida zarur axborotga ega bo’lish imkonini beradi, respublikamizda reja-
jadvalni to’liq ro’yobga chiqarish 2017 yil oxirida yakunlanadi. 
Pensiya jamg’armasi tuman (shahar) bo’limining pensiya tayinlash bo’yicha 
komissiyasi qarori asosida shaxsga tayinlangan pensiya va nafaqa to’g’risidagi 
ma’lumotlar qayd etiladigan va rasmiylashtiriladigan hujjat