Касимова Гуляр Ахматовна

1.3.1. -жадвал. 
Ўзбекистон Республикаси пенсия тизимининг ривожланиши
1
. 
 
Йил 
Жараён 
 
1991 
Миллий Пенсия тизими фаолият юрита бошлади 
1993 
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги 
Ижтимоий суғурта жамғармаси ташкил этилди 
1994 
Ўзбекистон Республикасининг «Фуқароларнинг давлат 
пенсия таъминоти тўғрисида»ги Қонуни амалга киритилди 
1996 
Ижтимоий суғурта жамғармаси Ижтимоий таъминот 
вазирлиги ҳузуридаги Пенсия жамғармасига айлантирилди 
1997 
Пенсия жамғармаси маблағлари Давлат бюджети таркибида 
консолидациялашди 
2000 
Пенсия жамғармасига давлат мақсадли жамғармаси мақоми 
берилди 
2004 
Пенсия жамғармаси Молия вазирлигининг идоравий 
ташкилоти этиб белгиланди 
2005 
Жамғариб бориладиган пенсия тизими ташкил этилди 
2009 
Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш 
вазирлигининг барча пенсия тайинловчи ва ТМЭХ 
бирликлари Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси 
ҳузуридаги бюджетдан ташқари Пенсия жамғармаси 
таркибига ўтказилди 
2013 
Бюджет Кодексида Пенсия жамғармасини жамланган 
давлат бюджети таркибига давлат мақсадли жамғармалари 
сифатида киритилиши мустаҳкамланди 
 
Ўзбекистон Республикасининг «Фуқароларнинг давлат пенсия 
таъминоти тўғрисида»ги Қонунининг муҳим жиҳатларидан яна бири, агар 
1
Мамаджанов И.Т. Вектор развития пенсионных систем стран мира. Пенсия таъминоти тизимини
ривожлантириш истиқболлари. Республика илмий-амалий анжуман материаллари тўплами. Тошкент.
2014 йил. 21 ноябрь. -Б.25. 

---

49 
собиқ иттифоқ даврида пенсияларнинг беш тури мавжуд бўлган бўлса, энди 
пенсияларнинг қуйидаги уч тури сақланиб қолинди: ёшга доир пенсия, 
ногиронлик пенсияси, боқувчисини йўқотганлик пенсияси. Қонунга 
мувофиқ, умуман меҳнат стажига эга бўлмаган фуқароларга ижтимоий 
пенсия ўрнига нафақалар тайинлаш кўзда тутилди. Кўп йиллик хизматлари 
учун бериладиган пенсиялар эса ёш бўйича тайинланадиган имтиёзли 
таркибга киритилди. Ўзбекистонда фуқароларнинг конституциявий ҳуқуқи 
қариганда, меҳнат лаёқатини йўқотганда, шунингдек боқувчисидан маҳрум 
бўлганда ижтимоий таъминот олиш ҳуқуқини амалга ошириш тартиби, 
давлат пенсиялари ягона тизимини ташкил этиш (уларни тайинлаш, 
ҳисоблаш,қайта ҳисоблаш ва тўлаш тартиби) «Фуқароларнинг давлат 
пенсия таъминоти тўғрисида»ги Қонуни билан белгиланди. Ижтимоий 
таъминот тизимида давлат кафолатларини амалга ошириш мақсадида 1993 
йилда СССР Пенсия фондининг Ўзбекистон республикаси бўлими асосида 
Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Ижтимоий 
суғурта жамғармаси ташкил этилди. 1996 йилда Жамғарма мустақил 
молиявий структурага, пенсия таъминоти молиясини давлат бошқарув 
органига – Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлиги ҳузуридаги 
Бюджетдан ташқари Пенсия жамғармасига айлантирилди. 1997 йил 1 
январдан Пенсия жамғармасининг пул маблағлари Ўзбекистон Давлат 
бюджетида маблағларни сарфлашда мақсадга йўналтирилганликни сақлаган 
ҳолда жамланди. Ўзбекистон Республикасининг «Бюджет тизими 
тўғрисида»ги 2000 йил 14 декабрдаги Қонунига биноан жамғарма давлат 
мақсадли жамғармаси мақомига эга бўлди, 2005 йил 1 январдан эса Пенсия 
жамғармаси Ўзбекистон Республикаси Молия вазирлигининг таркибига 
ўтказилди. 
Республикамизда 
пенсия 
таъминоти 
тизими 
ислоҳ 
қилинишининг асосий сабаби ҳам фуқароларнинг пенсия таъминотига оид 
мажбуриятларни бажариш учун давлат молиявий ресурсларининг 
тўлиқлигини таъминлашдир.

---

50