Kasbiy faoliyatda Axborot xavfsizligi” fani bo`yicha ma`ruzalar matni qarshi 2021-yil

13-Mavzu ELEKTRON RAQAMLI IMZO
Reja:
1. Elektron raqamli imzo
2. Kriptografik kalitlarni boshqarish


Tayanch iboralar: tekshirish, maxfiy, abonent, shifrlash, maxfiy kalit, matritsa, kriptografik kalit, kodlash kaliti, global tarmok.
Elektron raqamli imzo
Elektron hujjatlarni tarmoq orqali almashishda ularni ishlash va saqlash xarajatlari kamayadi, qidirish tezlashadi. Ammo, elektron hujjat muallifini va hujjatning o‘zini autentifikatsiyalash, ya’ni muallifning haqiqiyligini va olingan elektron hujjatda o‘zgarishlarning yo‘qligini aniqlash muammosi paydo bo‘ladi.
Elektron hujjatlarni auentifikatsiyalashdan maqsad ularni mumkin bo‘lgan jinoyatkorona harakatlardan himoyalashdir. Bunday harakatlarga quyidagilar kiradi:
- faol ushlab qolish - tarmoqqa ulangan buzg‘unchi hujjatlarni (fayllarni) ushlab qoladi va o‘zgartiradi. - maskarad – abonent S hujjatlarni abonent V ga abonent A nomidan yuboradi;
- renegatlik — abonent A abonent V ga xabar yuborgan bo‘lsada, yubormaganman deydi;
- almashtirish — abonent V hujjatni o‘zgartiradi, yoki yangisini shakillantiradi va uni abonent A dan olganman deydi;
- takrorlash - abonent A abonent V ga yuborgan hujjatni abonent S takrorlaydi.
Raqamli imzo ishlashi bo‘yicha oddiy qo‘lyozma imzoga o‘xshash bo‘lib, quyidagi afzalliklarga ega:
- imzo chekilgan matn imzo qo‘ygan shaxsga tegishli ekanligini tasdiqlaydi;
- bu shaxsga imzo chekilgan matnga bog‘liq majburiyatlaridan tonish imkoniyatini bermaydi;
- imzo chekilgan matn yaxlitligini kafolatlaydi.
Elektron raqamli imzo tizimi ikkita asosiy muolajani amalga oshiradi:
- raqamli imzoni shakllantirish muolajasi;
- raqamli imzoni tekshirish muolajasi.


Elektron raqamli imzoni shakllantirish sxemasi


Raqamli imzoni shakllantirish muolajasi.
Ushbu muolajani tayyorlash bosqichida xabar jo‘natuvchi abonent A ikkita kalitni generatsiyalaydi: mahfiy kalit k_A. va ochiq kalit K_A. Ochiq kalit K_A uning jufti bo‘lgan maxfiy kaliti k_A dan hisoblash orqali olinadi. Ochiq kalit K_A tarmoqning boshqa abonentlariga imzoni tekshirishda foydalanish uchun tarqatiladi.