Kasbiy faoliyatda Axborot xavfsizligi” fani bo`yicha ma`ruzalar matni qarshi 2021-yil

14-Mavzu Kompyuter viruslari, zararkunanda dasturlar va ulardan himoyalanish mexanizmlari


Reja:
1. Kompyuter viruslari va ularning klassifikatsiyasi;
2. Viruslar bilan kurashish metodlari va vositalari.


Tayanch iboralar: replikatsiya, polimorfik virus, tarmoq viruslari, skanerlash, rezident qorovul, fayl viruslari, yo‘ldoshlar, qurtlar.
Kompyuter viruslari va ularning klassifikatsiyasi
«Kompyuter viruslari» -kompyuter tizimlarida tarqalish va o‘z-o‘zidan qaytadan tiklanish (replikatsiya) xususiyatlariga ega bo‘lgan bajariluvchi yoki sharxlanuvchi kichik dasturlardir. Viruslar kompyuter tizimlarida saqlanuvchi dasturiy ta’minotni o‘zgartirishi yoki yo‘qotishi mumkin.
Barcha kompyuter viruslari quyidagi alomatlari bo‘yicha klassifikatsiyalanishi mumkin:

• 
  yashash muhiti bo‘yicha;
  
• 
  yashash muhitining zaxarlanishi bo‘yicha;
  
• 
  zararkunandalik ta’sirning xavfi darajasi bo‘yicha;
  

ishlash algoritmi bo‘yicha.
Yashash muhiti bo‘yicha kompyuter viruslari quyidagilarga bo‘linadi:

• 
  tarmoq viruslari;
  
• 
  fayl viruslari;
  
• 
  yuklama viruslar;
  
• 
  kombinatsiyalangan viruslar.
  

Fayl viruslari bajariluvchi fayllarga turli usullar bilan kiriti ladi (eng ko‘p tarqalgan viruslar xili), yoki faylyo‘ldoshlarni (kompan’­on viruslar) yaratadi yoki faylli tizimlarni (linkviruslar) tashkil etish xususiyatidan foydalanadi.
Yuklama viruslar o‘zini diskning yuklama sektoriga (boot sektoriga) yoki vinchesterning tizimli yuklovchisi (Master Boot Record) bo‘lgan sek torga yozadi. Yuklama viruslar tizim yuklanishida boshqarishni oluvchi dastur kodi vazifasini bajaradi.
Makroviruslar axborotni ishlovchi zamonaviy tizimlarning makro dasturlarini va fayllarini, xususan MicroSoft Word, MicroSoft Excel va h. kabi ommaviy muharrirlarning fayl xujjatlarini va elektron jadvallarini zaharlaydi.