Касб-ҳунар таълими маркази касб-ҳунар таълими тизимини инновацион ривожлантириш, педагог кадрларнинг малакасини ошириш ва уларни қайта тайёрлаш институти

Резба кесиш асбоблари. Деталларда резбани токарлик дастгоҳларида ҳамда пластик деформация усулида (накатлаш) хосил қилинади. Накатлаш учун накат ролиги фойдаланилади. Ички резбаларда метчиклар, ташқисини резба кескич (плашка), прогонка ва бошқа асбоблар билан кесилади.
Метчиклар қўлланиши бўйича – дастакли, машина-дастакли бўлади; конструкцияси бўйича эса яхлит, йиғма (созланадиган) ва махсус турларга бўлинади.
Метчик икки асосий: ишчи ва қуйруқ қисмдан тузилган. Ишчи қисми кўндаланг, тўғри ёки винт ариқчага эга бўлган винтдан иборат бўлиб, у резба кесишда ишлатилади. Ишчи қисм ўз навбатида кесувчи ва калибрловчи қисмлардан иборат. Кесувчи қисмнинг тўғри ва тескари йўналишдаги эгрилиги қиринди чиқаришни осонлаштиради (бундай эгриликлар ўнг резбада чапга, чап резбада ўнгга йўналган). Калибрловчи (йўналтирувчи) қисм метчикнинг кесувчи элементидир. У метчикни тешикка йўналтириб, кесиладиган тешикни калибрлайди.
Пармадасталар. Қўл билан резба кесишда кесувчи асбобнинг қуйруқ қисмидаги квадратга пармадастани кийдириб айлантирилади.
Созланмайдиган пармадасталар 2 ёки 3 та квадрат тешикли бўлиши мумкин. Созланадиганларида созланадиган тешик бўлади. Бундан ташқари, торецли турлари ҳам мавжуд. Улар билан ноқулай жойлашган тешикларга резба кесилади.
Махсус пармадаста чуқур ва берк тешикларга ишлов беришда ишлатилади. У корпус, втулка ҳамда пружинадан иборат. Корпус ва втулканинг илашувли қийшиқ қўлачоклари кучланиш меъёридан ўтганда илашишдан чиқади. Бу конструктив хусусият метчикларни синишдан сақлайди.
Резба кесиш усуллари. Резбабоп тешикларни пармалангандан кейин детални гира жағлари орасига қисиб тешик ўқининг перпендикулярлигини бурчаклар билан текшириш лозим. Чап қўл билан пармадастани метчикка босиб, ўнг қўл билан метчик металга бир неча ўрам қириб турғун холатга келгунча босиб айлантирилади. Шундан кейин пармадастанинг дастасини икки қўл билан ушлаб айлантирилади. Ишни осонлаштириш мақсадида метчикни пармадастани фақат соат мили ҳаракати йўналишида айлантиравермай, бир марта тўлиқ иккинчи марта эса ярим айланишда орқага айлантириш керак. Метчикни қайтма-айланма ҳаракати туфайли қириндиларнинг майдаланиши бирмунча осонлашади. Дастакли метчикларнинг резбасини 6-10 квалитет бўйича ясалади.