Каримов А. А., Исломов Ф. Р., Авлоқулов А. З. Бухгалтерия ҳисоби

9.4. Номоддий активлар амортизацияси (эскириши) ҳисоби

Амортизация номоддий активнинг фойдали хизмат муддати давомида амортизация қийматини мунтазам равишда тақсимлаш ва кўчириш кўринишида эскиришнинг қиймат ифодасидир. Номоддий активларнинг амортизация қиймати тахмин қилинаѓтган тугатилиш қийматини чиқариб ташлаган ҳолда активнинг дастлабки қиймати ѓки молиявий ҳисоботларда кўрсатилган қиймат ўрнини босадиган бошқа қийматнинг суммасидир.

Номоддий активларга эскириш ҳисоблашда «Номоддий активлар» номли 7-сон БҲМАга ҳамда Ўзбекистон Республикасининг Солиқ Кодексига амал қилиш лозим.
«Номоддий активлар» номли 7-сон БҲМАга асосан номоддий активнинг амортизация қиймати унинг фойдали хизмат муддатидан ошмаган ҳолда, фойдали хизмат муддатини белгилаш мумкин бўлмаган пайтда 5 йилни ҳисобга олиб (лекин корхонанинг фаолият муддатидан ошмаган ҳолда) мунтазам асосда тақсимланиши керак.
Ќуйидаги номоддий активларга амортизация ҳисобланмайди:

149. 
     Ҳақиқий эмас (ишламайдиган) деб топилган ва ҳуқуқий оқибатлар келтириб чиқармайдиган номоддий активлар;
     
150. 
     Корхонага тегишли бўлмаган, лекин ҳуқуқ эгаси томонидан лицензия шартномаси ѓки бошқача шартнома (танҳо бўлмаган лицензия) бўйича берилган ва балансдан ташқари ҳисобварақда ҳисобга олинадиган номоддий активлардан фойдаланиш ҳуқуқи асосида корхона фойдаланаѓтган номоддий активлар;
     
151. 
     Корхонага тегишли товар белгисига ва хизмат кўрсатиш белгисига эгалик ҳуқуқи, шунингдек вақт ўтиши билан уларнинг истеъмол хусусияти ўзгармайдиган товар чиқарилган жой номига эгалик ҳуқуқи;
     
152. 
     Гудвилл.
     

Амортизацияланувчи қиймат мунтазам равишда номоддий активни фойдали ишлатишнинг бутун даврига тақсимланади. Амортизация турли хил усулларни қўллаш йўли билан амалга оширилади: тўЃри чизиқли усул, камайиб борувчи қолдиқ усули ва ҳосил қилинган бирликлар суммаси амортизацияни ҳисоблаб ѓзиш усули киради.
ТўЃри чизиқли усул номоддий активни фойдали ишлатишнинг бутун даври мобайнида эскиришнинг доимий суммаларини ҳисоблаб ѓзишдан иборат.