Kafedrasi abduxalilova nodira shavkat qizi

3-bob bo‘yicha xulosalar 
3-bob bo‘yicha xulosa qiladigan bo‘lsak, hozirgi sharoitda iqtisodiy 
rivojlanish muammolarini hal qilish uchun ishlab chiqarish samaradorligini 
oshirishning asosiy omili - jami ishchi kuchining to‘liq safarbar etilishi va faolligi 
ta’minlanishi zarur. Bunda millatning ma’naviy va madaniy rivojini, intellektual 
salohiyatini yuksaltirish omili sifatida qaralayotgan ta’limning ahamiyati beqiyos. 
Byudjet tashkilotlariga xarajatlarni belgilashda bir o‘quvchiga mablag‘lar 
taqsimlash usuli ishlatilmas ekan, uning iqtisodiy funksiyalari (xarajatlarni 
maqbulllashtirish va ularni real tejashga rag‘bat, ta’lim sifatini oshirish orqali 
muassasaga ko‘proq o‘quvchilarni jalb etish va shu yo‘l bilan ular o‘rtasida raqobat 
muhitini yaratish) ishlamaydi. 
Xullas, yangi, zamonaviy iqtisodiy rag‘abatlantirish omillarini qo‘llab-
quvvatlaydigan va ijtimoiy adolat tamoyillariga rioya etuvchi mexanizmning tatbiq 
etilishi ta’lim muassasalarida mablag‘lar yuqori samara bilan ishlatiladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

73 
XULOSA 
Ushbu bitiruv malakaviy ishini bajarish jarayonida ta'lim tizimida amalga 
oshirilayotgan 
islohotlarning 
samarasi, 
xususan, 
xalq 
ta'limi 
tizimini 
moliyalashtirishni yanada takomillashtirish borasida o‘zlashtirilgan natijalarga 
asoslanib quyidagi xulosalar chiqarildi: 
1. O‘zbekiston Respublikasining “Ta'lim to‘g‘risida”gi Qonuni va Kadrlar 
tayyorlash Milliy dasturi istiqlol yillarida ta'lim sohada amalga oshirilgan 
islohotlarning xuquqiy – iqtisodiy asosi bo‘lganligini ta'kidlash maqsadga 
muvofiqdir. O‘zbekistonda milliy, madaniy-tarixiy va ma'naviy-axloqiy meros, 
xalq an'analari, madaniyat, fan, texnika, texnologiya sohasida hozirgi paytda 
erishilgan yutuqlar, shuningdek, davlat, jamiyat, shaxsning istiqboldagi extiyojlari 
o‘z ifodasini topib, mamlakatimizning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishini, demografik 
xususiyatlarini o‘zida aks ettirgan yaxlit, uzliksiz va izchil ta'lim tizimi 
shakllantirildi.
2. O‘zbekiston Respublikasidagi har bir budjet tashkiloti, shuningdek, xalq 
ta’limi tizimi ham Moliya vazirligi tomonidan tasdiqlangan Byudjetdan 
moliyalashtirish me'yoriylariga asoslangan holda, tasdiqlangan namunaviy shtatlar 
asosida smetalar, shtat jadvallari doirasida faoliyat yuritib kelmoqda. Bu jarayonda 
byudjet tashkilotlari xarajatlari smetasini tasdiqlash va ro‘yxatdan o‘tkazish 
amaliyoti qo‘llanilishi o‘zining samarasini berdi.
3. Xalq ta'limi tizimini moliyalashtirish takomillashtirilsh uzluksiz va davomiy 
jarayondir. Shu bois, ushbu yo‘nalishdagi faoliyatning huquqiy-me’yoriy asoslarini 
zamon va istiqbol talablariga muvofiq yangilab borish zarur. Xususan, sohadagi 
yangilanish, moddiy-texnik bazani boyitib borish, uslubiy ta’minotni yanada 
yaxshilash, pedagoglar faoliyatini rag‘batlantirish o‘z navbatida, shunga mos 
ravishda moliyalashtirishni taqozo etmoqda.
5. Xalq ta'limi tizimini moliyalashtirish takomillashtirilshda rivojlangan 
mamlakatlarning bu boradagi tajribalari O‘zbekistonda ham ommalashtirilganligi 
kuzatildi.

---

74 
Tadqiqot natijalariga o‘tilgan xulosalarga asoslangan holda quyidagi 
takliflar ishlab chiqildi:
- 
xalq ta'limi tizimi, shu jumladan sohani moliyalashtirish borasidagi 
muammolarni hal etishda aniq loyihalarni ishlab chiqish lozim; 
- 
ta’limning barcha darajalarida faoliyat ko‘rsatadigan mas’ul xodimlarni 
tayyorlash bo‘yicha yangi dasturlarni yaratish zarur;
- 
samarali moliyalashtirishda xalq ta’limi muassasalarini zamonaviy darajada 
moddiy texnik bazasini mustahkamlash, shunga mos ravishda pedagoglar sifatini 
oshirishga yo‘naltirilgan mablag‘lar maqsadli ishlatilishi yuzasidan, ta’lim 
muassasasi va unda faoliyat yuritayotgan pedagoglar reytingini aniqlashga 
qaratilgan monitoringni samarasini oshirish lozim;
- 
standart talablar asosida belgilangan vazifalarni amalga oshirish yuzasidan 
talab etiladigan moliyalashtirish manbalari tarkibini aniq belgilash zarur; 
- 
maktab mulki va pedagoglar saloxiyatidan foydalangan holda qo‘shimcha 
ta’lim xizmatlari turi va ko‘lamini oshirish orqali o‘z-o‘zini moliyalashtirish 
samarasini oshirish;
- 
ta’limni moliyalashtirish tizimida loyihalar potensialidan foydalanish va 
ta’limni moliyalashtirishga taalluqli xalqaro va donor loyihalarini to‘g‘ri 
muvofiqlashtirish lozim deb hisoblaymiz.
Xalq ta’limi tizimi xarajatlarini samarali amalga oshirishni tashkil qilish 
birinchi navbatda, rejalashtirilgan ob’ektlari to‘liq qamrab olinishi va hisoblanishi 
lozim bo‘lgan ko‘rsatkichlarining mutlaq va nisbiy darajalariga bog‘liq.
Iqtisodiyoti rivojlangan mamlakatlarda ta’limni rivojlantirish va uni 
moliyalashtirishda davlat yuqori ulushga ega. Biroq, mazkur davlatlarda nodavlat 
ta’lim tizimi ham yaxshi rivojlangan. Fikrimizcha, ushbu tajribani amalda qo‘llash, 
ya’ni, bu kabi muassasalarni mamlakatimizda ham tashkil qilish o‘rinlidir. Chunki, 
mazkur tadbirning qo‘llanilishi ta’lim sifati va moliyaviy ahvolni yaxshilash 
borasida samarali vosita bo‘la oladi.
Hukumat tomonidan ko‘rilayotgan chora-tadbirlar tufayli, ta’lim sohasi sarf-

---

75 
xarajatlar ko‘lami, nominal va real qiymati keyingi besh yil davomida ko‘paya 
boshladi. Hukumat o‘z zimmasiga olgan majburiyatlarini bajarayotgani ta’lim 
sohasiga investisiya sarflash darajasi yuqori ekanligidan dalolat bermoqda.
Shunday qilib, xalq ta’limi muassasalarini moliyalashtirishda qo‘shimcha 
mablag‘larni jalb qilish, foydalanish va albatta uning istiqbolini to‘g‘ri belgilash 
byudjet moliyaviy resurslardan samarali foydalanish bugungi kunning asosiy 
talablaridan biridir. 

---

76