Kafedrasi abdullayev utkir azimovich

3. Qozog’iston Respublikasi Milliy bankining ochiq bozor siyosati 
doirasida To’g’ri REPO va Teskari REPO operatsiyalarining yo’lga 
qo’yilganligi. 
To’g’ri Repo operatsiyalari 2015 yilda yuz bergan moliyaviy beqarorlik 
paytida keng qo’llanildi va tijorat banklarida yuzaga kelgan balanslashmagan 
likvidlilik riski darajasini pasaytirishda muhim rol o’ynadi. 
2016 yilning ikkinchi yarmida yuzaga kelgan tijorat banklarining tengedagi 
“Nostro” vakililk hisobraqamlarida to’plangan ortiqcha pul mablag’larini olib 
qo’yish maqsadida teskari REPO operatsiyalaridan keng foydalanildi. 
4. Ijobiy emission natijaning mavjudligi. 
2016 yilda 2015 yilga nisbatan muomaladan naqd pullarni olib qo’yish hajmi 
331,4 mlrd. tengeni (11,0%) tashkil etdi va 3342,6 mlrd. tengeni tashkil etdi. 
Natijada 555,3 mlrd. tenge miqdoridagi ijobiy emission natija ta’minlandi. 
Qozog’istonda ijobiy emission natijani ta’minlashda aholining devalvatsion 
kutishi hamda tijorat banklarining kassalariga naqd pullarni kirimi sur’ati bilan 
chiqimi sur’ati o’sishlari o’rtasidagi farq katta ta’sir ko’rsatmoqda. 2016 yilda 
Qozog’iston tijorat banklarining kassalariga 22,7 trln. tenge miqdoridagi naqd 
pullar kelib tushdi. Bu esa, 2015 yildagiga nisbatan 14,4 foizga ko’p demakdir. 
3-jadval ma’lumotlaridan ko’rinadiki, Qozog’iston tijorat banklarining 
kassalariga kelib tushgan naqd pullar hajmida quyidagilar yuqori salmoqni 
egallaydi: 
– tovarlar, xizmatlarni sotishdan olingan naqd pullar; 
– jismoniy shaxslardan qabul qilingan omonatlar; 
– xorijiy valyutalarni sotish. 
Xorijiy valyutalarni sotishdan olingan naqd pullar naqd pullar kirimida yuqori 
salmoqni egallashi ko’rinib turibdi. Shu sababli, respublikamizda 
5-jadval 
Qozog’iston tijorat banklari bo’yicha naqd pullar harakati,foizda
169
 
 
Naqd pullar oqimi 
2015 y. 
2016y. 
Naqd pullar kirimi 
Tovarlar, xizmatlarni sotish 
22,9 
25,4 
Jismoniy shaxslarning omonatlari 
19,7 
24,8 
Xorijiy valyutalarni sotish 
18,8 
12,7 
Jismoniy shaxslarning pul o’tkazmalari 
0,9 
0,9 
Kreditlar va qarzlarni to’lash 
2,2 
1,7 
Boshqa tushumlar 
35,5 
34,5 
Jami 
100,0 
100,0 
169
www.nationalbank.kz 

---