Kafedrasi abdullayev utkir azimovich

 
1. Markaziy bankning bazaviy stavkasini joriy etilganligi va 
muvaffaqiyatli qo’llanilayotganligi. 
168
www.pbc.qov.cn 

---

 
2016 yil fevral oyida Qozog’iston Milliy banki bazaviy foiz stavkasini pul-
kredit siyosatining asosiy instrumenti sifatida o’rnatdi. 
Bazavoy stavkaning joriy etilganligi moliya bozori ishtirokchilarining jalb 
qilinadigan resurslarning bahosi xususidagi tassavvurlariga aniqlik kiritishi bilan 
birga, Markaziy bank foiz siyosatining shaffoflik (oshkoralik) darajasini oshirishga 
xizmat qiladi. 
Qozog’iston Milliy banki tomonidan bazaviy stavkani o’rnatishda 
inflyatsiya riski va moliyaviy barqarorlikni saqlash bilan bog’liq bo’lgan risklar 
hisobga olindi va shuning natijasida bazaviy stavkaning yillik darajasi 17% qilib 
belgilandi. 
Bazaviy stavkaning bu qadar yuqori belgilanishi qayd etilgan risklarning 
yuqori bo’lganligi bilan izohlanadi va ushbu yuqori stavka milliy valyuta-
tengening nominal almashuv kursining barqarorligini ta’minlash imkonini berdi. 
Shunisi ahamiyatliki, Qozog’iston Milliy bankining bazaviy stavkasini 
mamalakat moliya bozoridagi holatning o’zgarishi hamda inflyatsion va 
devalvatsion kutishlardan kelib chiqqan holda, moslashuvchanligi ta’minlangan. 
2016 yilning feralidan dekbriga qadar bo’lgan davrda Milliy bankning 
bazaviy stavkasi 4 marta pasaytirildi: 
* may oyida – 15 foizgacha; 
* iyul oyida – 13 foizgacha; 
* oktyabr oyida – 12,5 foizgacha; 
* noyabr oyida – 12,0 foizgacha. 
2. Inflyatsion targetlash rejimining qo’llanilayotganligi. 
Inflyatsion targetlash pul-kredit siyosatini ekonometrik tahlil qilish va 
prognozlash tizimiga asoslangan holda amalga oshirilmoqda va bazaviy stavkani 
o’zgartirish to’g’risidagi qarorni qabul qilishda muhim rol o’ynamoqda. 
Qozog’istonda inflyatsiyaning maqsadli ko’rsatkichi o’rta muddatli davrga 
mo’ljallanganligi sababli, ekonometrik tahlil choraklik davrdagi ma’lumotlar tahlili 
asosida amalga oshirilmoqda. 
Shuningdek, prognozning aniqlik darajasini oshirish uchun aholi o’rtasida, 
inflyatsion va devalvatsion kutishlarni baholash maqsadida, so’rovlar 
o’tkazilmoqda. 
Hozirgi 
davrda, 
Qozog’istonda 
inflyatsion 
targetlash 
rejimi 
qo’llanilayotganligi sababli milliy valyutaning almashuv kursi bo’yicha maqsadi 
ko’rsatkichlar belgilanmagan. Milliy valyuta-tenge erkin suzish rejimiga ega. 
Xalqaro valyuta fondi ekspertlarining fikriga ko’ra, inflyatsiyaning maqsadli 
ko’rsatkichidan pul-kredit siyosatining indikatori sifatida foydalanish uchun ish 
haqining o’sishi, aholi bandligi darajasi va almashuv kursi bo’yicha maqsadli 
ko’rsatkichlar belgilanmasligi lozim. Buning sababi shundaki, milliy valyutaning 
xorijiy valyutaga nisbatan kursining belgilanishi Markaziy bankni, o’zining pul-
kredit siyosatini, ana shu ko’rsatkichni bajarish uchun moslashtirishga majbur 
qiladi. Bu esa, o’z navbatida, Markaziy bankka inflyatsiyaning maqsadli 
ko’rsatkichini ta’minlash uchun monetar instrumentlardan erkin va to’liq 
foydalanish imkonini bermaydi. Natijada, pul-kredit siyosatining taktik 
maqsadlarining mazmunida ikki yoqlamalik, qarama-qarshilik yuzaga keladi.

---

 
O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 13 sentyabrdagi PQ-3272- 
sonli “Pul-kredit siyosatini yanada takomillashtirishga doir chora-tadbirlar 
to’g’risida”gi qarorida respublikamida inflyatsion targetlashni 2018 yildan boshlab 
bosqichma-bosqich joriy qilish vazifasi qo’yilgan. Shu sababli, Qozog’istonning 
inflyatsion targetlash borasidagi tajribasini o’rganish va undan foydalanish 
imkoniyatlariga baho berish O’zbekiston uchun muhim amaliy ahamiyat kasb 
etadi.